Category: Emigration

Imigracja Polaków do USA

Budując drzewo genealogiczne rodziny Siemion, a dalej rozbudowując je na prawie wszystkie rodziny zamieszkujące rodzinną wieś moich dziadków, zauważyłem, że duża część mieszkańców gdzieś znika. Wiedziałem oczywiście, że obaj dziadkowie byli i pracowali przez jakiś czas w USA ale nie mówiło się o tym zbyt dużo w domach rodzinnych. Po bardziej wnikliwej analizie na podstawie tylko jednej wsi zdałem dopiero sobie sprawę ze skali problemu. Dodatkowo pogłębiłem wiedzę dzięki przeczytanym w ostatnim czasie książkom. Pierwsza to Dariusza Terleckiego pt. „ Po dolary i wolność”, Małgorzaty Szejnert pt. „ Wyspa klucz” i Adama Leszczyńskiego pt. „ Ludowa historia Polski”. Polecam je wszystkim. Ważne były także dwie wizyty w USA i zwiedzanie muzeum emigracji na Ellis Island i Muzeum Emigracji w Gdyni. Oglądając eksponaty w muzeach można dopiero zrozumieć skalę problemów jakie przeżywali nasi przodkowie decydując się na tak daleką podróż. Ciekawiło mnie jak sobie dawali radę, jak ten proces imigracji milionów ludzi był zorganizowany.

W skrócie spróbuję opisać i wyjaśnić, ograniczając się do aspektów związanych z samą podróżą. Mam nadzieję, że artykuł ten w jakimś stopniu pokaże odwagę podlaskich emigrantów i odpowie na pytanie „Jak oni dali sobie radę?”

Dlaczego imigrowali?

W tym miejscu należy zadać sobie pytanie skąd była u nich taka desperacja by wyjechać, by opuścić rodzinne wsie. Przecież wcześniej nikt z nich nie podróżował poza obręb najbliższych stron. Z opowieści dziadka pamiętam, że jedyne wyjazdy, to było najbliższe miasteczko z czwartkowym targiem w Suchowoli. Jeden raz dziadek był w Grodnie załatwiając jakąś sprawę w urzędzie.

Główne powody emigracji to:

• Gigantyczne przeludnienie wsi
• Brak wolnej ziemi
• Brak pracy w mieście
• Unikanie służby w carskiej armii
• System społeczny

Na wsi znajdujemy podział chłopów w zależności od posiadanego majątku ziemskiego na gospodarzy (kmieci); połowników; zagrodników; chałupników i komorników lub kątników. Ci dwaj ostatni nie mieli ziemi. O czym świadczą wpisy w znanych mi metrykach parafii Suchowola czy Jamin. Rodziny były wielodzietne. Posłużę się przykładem moich przodków. Pradziadek Wojciech miał czterech synów i trzy córki, był jeszcze brat wzięty do armii carskiej i dwie siostry. Dziadek jako najstarszy syn wyjeżdża do USA w 1898, wraca w 1907 roku. Przywozi pieniądze ale na rynku ziemi brak.

Podział gospodarstwa to bieda i głód. Wszystkich trzech braci wysyła do USA. Siostry wydaje za mąż, wspomagając zakup ziemi. Położenie chłopów w dobrach królewskich nie różniło się bardzo od położenia chłopów w majątkach prywatnych. Istotną zmianę w położeniu chłopów na terenach Podlasia było ogłoszenie przez carat 16 maja 1861 roku zniesienia pańszczyzny i przeprowadzenie oczynszowania z dniem 1 października. Następnie ukazy z 1864 roku wprowadziły uwłaszczenie pełne i natychmiastowe, za odszkodowaniem. Pozostawiono służebność, czyli prawo do korzystania z pastwisk i lasów. Wprowadzono zebrania wioskowe, oraz obieralnych sołtysów i wójtów. Car nadał ziemię także służbie folwarcznej i zagrodnikom. Wzrosła wydajność gospodarstw, chłop mógł produkować wreszcie dla swojej rodziny.

Ale jak podaje Dariusz Terlecki w książce „Po dolary i wolność”, po uwłaszczeniu chłopów w zaborze rosyjskim większość powstałych gospodarstw nie była samowystarczalna. Te karłowate, do dwu hektarów i małorolne, do pięciu hektarów, stanowiły w 1904 roku 64% ogólnej liczby gospodarstw rolnych. Jednocześnie zajmując tylko 16% areału. Na podstawie danych z książki Wiesław Cabana „ Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii Carskiej w latach 1831-1873″ podaję kilka podstawowych informacji na temat służby w armii carskiej…

Zgodnie z ustawą z 1831 roku były trzy kategorie poboru – zwyczajny, zwiększony i nadzwyczajny. Pobór zwyczajny wtedy gdy wcielano do armii 6 osób na 1000 dusz męskich, zwiększony 7-10 osób i nadzwyczajny gdy wcielano więcej niż 10 osób. Były lata kiedy poboru nie było lub rezygnowano z niego na pewnym obszarze. Tak było na przykład w 1863 roku, kiedy przeprowadzono pobór zwiększony do 10 osób na 1000 dusz tylko w guberniach wschodnich. Z poboru wyłączono gubernie zachodnie carstwa czyli tzw. Ziemie Zabrane bo nie chciano włączać do armii mieszkających tam Polaków, a powodem było powstanie styczniowe. Służbie wojskowej podlegali młodzi ludzie w wieku 20-25 lat.

Cały ciężar służby spoczywał na chłopach. Dla przykładu w 1868 roku wcielono do armii 84060 osób z tego aż 76853 tj. 91,4% stanowili chłopi. Statystycznie z Królestwa Polskiego wcielano 7900 osób, co stanowiło 10% rocznego kontyngentu. Podlasie było traktowane jako ziemie zabrane przez carat. Obowiązywał więc pobór do armii carskiej tak jak w całej Rosji. Był on większy jak w Królestwie Polskim. Szczególnie uciążliwa służba w armii carskiej trwała 20-25 lat, często na dalekowschodnich granicach imperium, była uważana za gorszą od zesłania na katorgę.

Imigracja Polaków do USA. Imigranci z Jagłowa.

Zgodnie z zapisem Adama Leszczyńskiego w „Ludowej historii Polski”

„Masowa emigracja z ziem polskich zaczęła się po wojnie francusko-pruskiej (1870)… .W latach 1881-1890 emigracja pochłonęła w zaborze pruskim prawie cały, bardzo wysoki wówczas przyrost naturalny. W połowie lat 70 XIX wieku masowa emigracja ruszyła z ziem Królestwa Polskiego… trzecia fala emigracji ruszyła od lat 90-tych XIX wieku z Galicji… .W sumie wg. szacunków tylko w dekadzie poprzedzającej pierwszą wojnę światową z ziem polskich i kresów wyjechało ponad milion etnicznych Polaków. W tym trzy czwarte do USA. Aż 80% emigrantów stanowili chłopi. I tak np. z guberni łomżyńskiej wyjechało 36 osób na 10 tysięcy mieszkańców.

Według Dariusza Terleckiego „Po dolary i wolność” od 1860 do 1900 roku w każdym dziesięcioleciu wyjeżdżało z terenów polskich od 120 do 342 tysięcy osób. W ostatnich trzech latach przed wybuchem I wojny światowej po 150 tys. rocznie. Wskaźnik reemigracji wynosił 10-15 %. Wyjeżdżali ludzie młodzi, 82% z nich to osoby w wieku 14-44 lat.

Proszę sobie wyobrazić, że wg moich danych z Jagłowa w latach 1885-1915 wyemigrowało min. 60 mieszkańców. Wieś liczyła w 1909 roku około 290 mieszkańców tj. ok. 20 %. Dlatego liczba mieszkańców Jagłowa w roku 1926 była mniejsza niż w 1909.

Pierwsze odnalezione w archiwach wyjazdy z Jagłowa do USA.

• Adam Siemion ur. ok. 1866 r. syn Jana. Przybycie do NY 1885 rok. Statek Polaria.
• Wincenty Gudel ur. 29 list. 1857 r. syn Wincentego Stanisława. Przybycie do NY w 1885 r. Statek Polaria.
• Wincenty Mojżuk ur. ok. 1865 r. syn Wincentego. Przybycie do Baltimore USA 24.10.1887 r. Statek Herman.
• Wincenty Mojżuk ur. 16.08.1864 r. Syn Ignacego. Przybycie do USA w 1888 r. Statek Schiedam.

Przetarcie szlaków i sukces ogłoszony w listach do rodziny i znajomych powodował kolejne wyjazdy. Imigranci słali zaproszenia swoim sąsiadom, krewnym wykupywali szyfkarty, bilety, polecali linie oceaniczne lub statki. Widoczne jest to w zapisach na kolejnych manifestach. Często nowi mieszkali razem z wcześniejszymi emigrantami. Nazywano to „boarding” czyli przyjęcie pod swój dach współlokatora. Ułatwiali nowym start w Ameryce pomagając im znaleźć zatrudnienie i mieszkanie.

Rząd carski nie chciał by rodziny poddanych, którzy wyemigrowali z polskiej ziemi pod zaborem rosyjskim, dostawały szyfkarty. Emigracja siły roboczej, a w szczególności wyjazdy mężczyzn w wieku poborowym była bardzo duża, dlatego bardzo często cała korespondencja była cenzurowana i w większości zatrzymywana. Te działania miały często tragiczne zakończenie, bo powodowały między nadawcami i adresatami konflikt i zerwanie korespondencji.

Agenci imigracyjni. Organizacja wyjazdów

Emigranci to byli ludzie odważni, przedsiębiorczy, sprytni. Byli to najbardziej aktywni, głównie młodzi mężczyźni. Po roku 1907, 80% emigrantów pochodzi z Europy Wschodniej i Południowej. Bieda była głównym bodźcem wypędzającym ich z własnego kraju. Ale nie znali języka, wcześniej poruszali się tylko w obrębie swoich miejsc zamieszkania. Z drugiej strony państwa zamorskie były zainteresowane imigrantami, czekał na nich duży rynek pracy w błyskawicznie rosnącym przemyśle. Stany Zjednoczone potrzebowały ludzi do zagospodarowania ciągle rozrastającego swego terytorium. Sprzyjał im rozwój kolei żelaznej, wzrost liczby linii żeglugowych, wymiana żaglowców na okręty zabierające często ponad tysiąc emigrantów, napędzane silnikami parowymi. Spadły znacząco koszty podróży.

Największe linie okrętowe to angielska kompania żeglugowa White Star Line, niemieckie Hamburg America Line (HAPAG) i Norddeutscher Llyod. Werbunkiem klientów dla przewoźników zajmowały się agencje, w naszym obszarze najaktywniejszą była bremeńska agencja Friedricha Misslera. Jej biura rozmieszczone po całym kraju zatrudniały setki agentów imigracyjnych.

Agenci emigracyjni werbowali ludzi do wyjazdu, załatwiali wszelkie formalności związane z podróżą, pomagali w zdobyciu potrzebnych dokumentów. Niestety często oszukiwali i dokumenty były fałszywe. Podstawowy dokument to tzw. z niemieckiego szyfkarta (przepustka do wyśnionej Ameryki ). Były dwa sposoby jego uzyskania. Pierwszy to przysłanie przez krewnego lub znajomego z Ameryki. Niestety często ginął, bo konfiskowała go carska cenzura, ginęły też pieniądze na podróż i wskazówki jak wyjechać, jak bezpiecznie się zachować. W sytuacji problemów z komunikowaniem się w tamtych czasach prowadziło często do zerwania więzi rodzinnych.

Drugi sposób to wypełnienie otrzymanego z biura emigracyjnego druku zgłoszenia i wysłanie go wraz z zadatkiem. W odpowiedzi potencjalny emigrant otrzymywał instrukcję zawierającą informacje na temat podróży i musiał wtedy wybrać termin wyjazdu. Biuro dokonywało rezerwacji miejsca na konkretnym statku i przysyłało tymczasową szyfkartę. Dokument ten był ważny na okres 6-12 miesięcy. W porcie z którego wypływał wpłacał resztę należności i wymieniał na właściwą szyfkartę. W każdym z tych sposobów konieczna była znajomość czytania i pisania, wielu musiało prosić o to najczęściej miejscowego proboszcza.

Wraz z tymczasowym biletem okrętowym podróżny otrzymywał kolorowe kartki. Wsiadając do pociągu na stacji początkowej, przy przesiadce, jak tez na peronie w mieście portowym, musiał je trzymać wysoko nad głową, by pracownicy agencji emigracyjnej rozpoznali swoich klientów i skierowali ich do właściwego celu. Każdy z nich musiał obowiązkowo mieć wydany przez władze miejscowe paszport i wszyscy brali metryki urodzenia od swego proboszcza.

Koszty szyfkarty to od 59 do 70 złotych reńskich tj. 24-30 dolarów. Do tego podatek emigracyjny ok. 7 dolarów. Średnio bilet kolejowy kosztował w Prusach ok. 18 marek tj. ok. 4 dolary. Koszt całej podróży do Ameryki, nawet przy słabej płacy w fabryce zwracały się po miesiącu pracy. Prędkości pociągów to 30-60 km/h, podróż pociągiem trwała ok. 2 doby. Oczywiste, że naszych emigrantów stać było na podróż pociągiem tylko w trzeciej klasie. W tym czasie w Prusach składy kolejowe nawet w trzeciej klasie miały wagony wyposażone w toalety, gazowe oświetlenie i ogrzewanie parowe. Ławy w wagonach były najczęściej dookoła ścian. Siedzieli więc na swoich kufrach czy tobołach. W przypadku przejazdów przez okupowane przez Rosję terytoria groziły częste kontrole żandarmów carskich, którzy poszukiwali rekrutów próbujących uniknąć długoletniej służby w armii carskiej. Podróż statkiem Brema New York ok. 10 dni. Posiłek na czas podróży pociągiem w ramach własnych zasobów. W porcie często w ramach bonusu, w oczekiwaniu na statek płaciły linie okrętowe. Na statku pożywienie było w ramach biletu.

Emigranci z Jagłowa byli w szczególnej sytuacji. Wieś położona w północno – zachodniej części guberni grodzieńskiej. Na południowym brzegu Biebrzy, która była rzeką graniczną z Prusami. Z opowiadań dziadka Jana pamiętam, że przemyt był ważnym elementem dochodu rodzin tam zamieszkujących. Można więc wnosić, że wielu przekraczało granice nielegalnie i dopiero z Prus organizowało wyjazd do Ameryki. Wyjeżdżali głównie z Bremy i Hamburga, to 65% portów wyjazdowych. Pozostałe to Liverpool, Rotterdam i Amsterdam. Porty docelowe w USA to w ok. 70% New York, 25 % Philadelphia i 5% Baltimore, ale płynęli także poprzez Kanadę do portów w Quebecku czy Halifaxie. Znakomita większość osiedliła się w Pensylwanii, New Jersey ,Michigan i Illinois.

Zaokrętowanie. Warunki podróży

Okres liberalnej polityki emigracyjnej skończył się w Stanach Zjednoczonych w 1882 roku, kiedy to zabroniono przyjazdu do USA chorym psychicznie, przestępcom kryminalnym oraz stanowiącym zagrożenie dla porządku prawnego państwa. Wprowadzono także podatek imigracyjny tzw. „head tax” w wysokości 0,5 dolara za każdego emigranta. Rósł on stopniowo i tak np. w roku 1907 osiągnął 7 dolarów. Następnie wprowadzono tzw. „Foran Act” – zabraniał on wstępu do USA robotnikom wykwalifikowanym, którzy jeszcze przed wyruszeniem do Stanów podpisali kontrakty o pracę. Od 1891 roku zobowiązano kapitanów statków do sporządzania jeszcze na pokładzie szczegółowego zestawienia danych wszystkich pasażerów, a oficerowie imigracyjni w amerykańskich portach na jego podstawie mieli decydować o wpuszczeniu emigranta do Stanów lub odesłania go do domu. Kosztem powrotnej podróży był obciążony armator przewożący emigranta. Te spisy były nazwane „manifest”.

Dlatego też w porcie wyjścia czekała na naszych emigrantów pierwsza kontrola. Nie mogły wejść na pokład także osoby chore, żebracy, karane sądownie, niezamężne kobiety w ciąży, osoby powyżej 60 roku życia z wyjątkiem głów rodzin.

Wejście na okręt stanowiło szok dla naszych emigrantów. Transatlantyk to był statek wielopokładowy. Liczba pokładów dochodziła do dziesięciu. Na szczycie kabina nawigacyjna, niżej pierwsze luksusowe pokłady dla najbogatszych pasażerów. Potem górny pokład spacerowy, dalej dolny pokład spacerowy i kabiny pierwszej klasy. Klasa średnia podróżowała niżej w kabinach drugiej klasy, były już one wyposażone w piętrowe łóżka a ich wygląd był funkcjonalny. Na tym poziomie były też bagażownie pierwszej i drugiej klasy a także kuchnie.

Kolejne niższe piętro, już poniżej linii wody tzw. międzypokład był dla najbiedniejszych pasażerów trzeciej klasy oraz stewardów i reszty załogi. W manifestach określany jako „Steerage”. Wystrój pomieszczeń był spartański, jadalnia to zwykła stołówka. Wielo osobowe kajuty z trzypiętrowymi metalowymi łóżkami, najczęściej wilgotne sienniki i brudne koce. Latem nagrzane, zimą zimne. Prysznic zbiorowy, toalety wspólne. Ścisk , brud , zaduch.

Emigranci z trzeciej klasy musieli być obowiązkowo zaszczepieni przeciw ospie i codziennie badani przez lekarza. Każdy dostawał przy zaokrętowaniu kartonik z ponumerowanymi dniami podróży, każdy dzień badania musiał być na nim odnotowany. Posiłki były stale takie same, stanowiły często przyczynę choroby. Był to głównie chleb, kartofle w łupinach i ryby. Wspomagali się własnym jedzeniem zabranym zgodnie z radami w listach, a więc sucharami, wędzoną kiełbasą, wędzoną słoniną, cebulą, suszonym mięsem i cukrem. Ciała zmarłych pasażerów były wrzucane do morza.

Pasażerowie trzeciej klasy byli często szykanowani. Zmuszano ich do prostych prac. Częste były wymuszenia czy okradanie. Niestety najgorsze warunki były na statkach niemieckich. Niektórzy emigranci pisali w listach do rodziny, że podróż statkiem to jak przejście przez czyściec, inni przez piekło.

Jakimi statkami pływali emigranci z Jagłowa do wyśnionej Ameryki?

Poniżej ich nazwy:

Polaria; Schiedam; Herman; Graff Waldersee; Pretoria; Albano; Koln; Scandia – 1400 pasażerów 3-ciej klasy; Branderburg; Waesland; Etruria – 900; Grosser Kufurst; Blucher; Rotterdam; Nieuw Amsterdam; Cleveland; Friedrich der Grosse; Generall Strugis; Barbarossa; Vaderland; Merion; Lord Clive; Belgenland; Pensylvania; Rhynland; Karlsuhe; Fulda; Noordam; Arcadia.

Dokąd przybywali

Pierwsza stacja mieściła się na południowym cyplu Manhatanu zwanym Battery, w stacji imigracyjnej Castle Garden. Oficjalnie była nią od 1855 roku dla stanu Nowy York, a więc przyjmowała większość emigrantów do USA.

Odprawa w Castle Garden była piekłem dla emigrantów. Bałagan, poniżanie, nie przestrzeganie prawa, wokół oszuści złodzieje i handlarze żywym towarem. Została zamknięta w 1890 r. Na czas budowy nowej stacji odprawy odbywały się w Barge Office (Urząd Bankowy) była to odprawa jeszcze bardziej niewygodna i kłopotliwa.

Jak pisała amerykańska prasa nowa stacja imigracyjna musi być nowoczesna i wygodna, ale też odcięta od ulic miasta, gdzie natychmiast rzucają się na imigrantów oszuści, złodzieje i handlarze żywym towarem. Powinien też ją kontrolować rząd federalny. Zdecydowano o budowie nowej stacji na wyspie Ellis Island.

Nowa stacja na Ellis Island rozpoczyna pracę 1 stycznia 1892 r. Utworzono nową posadę komisarza imigracyjnego portu Nowy Jork z kwaterą główną na Ellis Island. Pierwszym rozładowanym statkiem jest parowiec Nevada.

Budynek był przestronny 122 m długości i 45 m szerokości. Posiadał centralne ogrzewanie parowe, zelektryfikowany, z nowoczesnymi sanitariatami. Stacja może przyjąć nawet 10 tys. emigrantów dziennie. Jest wykonana z drewna, dawała komfort i bezpieczeństwo. Budynek przypomina raczej nadmorskie kasyno niż stację kontrolną dla biednych imigrantów. Co bardzo charakterystyczne, na stacji imigranci czują swojski zapach lasu i domu. Z sosnowego odżywiczonego drewna wykonano podłogi, a ściany żywiczne z drewna świerkowego i sosnowego. Nowa bagażownia może pomieścić walizy i kufry dwunastu tysięcy pasażerów.

Pożar na wyspie wybucha 14 kwietnia 1897 roku. Żywiczne deski płoną z trzaskiem. Po trzech godzinach wielki gmach stacji zamienia się w hałdę węgla drzewnego. Nikt nie zginął. Spłonęły jednak jakże ważne dla nas wszystkich dokumenty, manifesty pasażerów.

Na czas odbudowy stację ponownie ulokowano na Manhattanie w budynku Barge Office. Działa wręcz skandalicznie. Brud chamstwo, złodziejskie ceny. Korupcja i chaos.

Zdecydowano o budowie nowej stacji. Tym razem z cegły, kamienia betonu i stali. Tym razem przypomina wielki dworzec kolei żelaznej. Fasada czerwono biała. Wielka sala ma 61 m długości i 30 m szerokości i 17 m wysokości. Wyspa została znacznie powiększona. Stacja stoi do dziś jako muzeum imigracji. Poniżej wiele zdjęć archiwalnych i aktualnych piszącego. Otwarcie nowej stacji następuje 17 grudnia 1900 r

Etapy weryfikowania przybyłych pasażerów

Cztery etapy weryfikowania przybyłych pasażerów:

1. Na pokładzie transatlantyku lekarze identyfikowali chorych, którzy musieli poddać się kwarantannie.
2. Urzędnicy emigracyjni na transatlantyku kontrolowali pasażerów I i II klasy.
3. Pasażerowie I i II klasy po pomyślnej inspekcji schodzili na ląd. Pasażerowie III klasy na promach byli przewożeni na Ellis Island.
4. Ellis Island – przewożeni tu pasażerowie poddani byli dokładnej kontroli prawnej i medycznej.

Manifesty i kwestia zapisu nazwisk

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym były tak zwane „manifesty”. Manifesty to spis pasażerów na statkach ich przewożących. By te listy oddawały prawdziwy opis pasażerów musiały się na nich znaleźć wszystkie informacje interesujące służby imigracyjne. Kapitanowie statków zobligowani byli do przygotowania takich rozbudowanych i ujednoliconych spisów pasażerów. Dokumenty te obowiązkowo musiały być archiwizowane. Co one zawierały? Wiele istotnych informacji, a więc: port wypłynięcia i port przybycia; daty wyjazdu i przybycia; nazwisko, imię, płeć, powołanie, zdolność do czytania i pisania, obywatelstwo i kraj pochodzenia, ostatnie miejsce pobytu, zamierzone miejsce pobytu, czy jest obywatelem Stanów Zjednoczonych, stan lub terytorium, zapraszający, liczbę sztuk bagażu, wzrost, kolor włosów i oczu oraz inne. Każdy pasażer musiał być opisany, a oficer przewożącego statku taki manifest poświadczał pod przysięgą.

Dziś manifesty są jednym z największych skarbów Ameryki. Pozwalają one przy użyciu techniki komputerowej, po zeskanowaniu oczywiście tych dokumentów, odnaleźć nam wielu przodków. Ale nie wszystkich, bo 14 kwietnia 1897 roku na wyspie Ellis Island wybucha wielki pożar. Budynki były z drewna i dokumenty poszły z dymem.

Oprócz manifestu były wydawane zaświadczenia czy certyfikaty potwierdzające przybycie imigranta do portu. Poniżej jeden imigranta z Jagłowa.

Pierwsze zmiany w zapisie nazwisk i innych danych emigrantów powstały przy wypełnianiu manifestów na statkach. W stacji rejestracyjnej w Castle Garden, a potem na słynnej Ellis Island pracowano na dostarczonych ze statków dokumentach. Błędy często nie były korygowane. Urzędnicy tam ich rejestrujący często zmieniali ich imiona i nazwiska – ponieważ nie byli w stanie ich poprawnie zapisać. Po prostu zapisywali w dokumentach nazwiska tak jak je usłyszeli. Dlatego też było masę przeinaczeń i błędów. Te zmienione nazwiska wielu emigrantów używało dalej jako oficjalnych. Wielu Polaków zmieniało lub skracało swoje nazwiska świadomie w okresie późniejszym, jako trudne do wymówienia dla Amerykanów ale też ze względów biznesowych.

Procedury na stacji emigracyjnej

 Promy dopływają do Ellis Island, opadają trapy i tłum imigrantów wchodzi do budynku głównego stacji. Każda nacja ma inne bagaże. Bagaży jest mnóstwo. Wszyscy taszczą toboły i kufry schodząc z podwożących ich promów i łodzi. Bagażownia znajduje się na parterze i wszyscy winni tam zostawić swoje bagaże przed udaniem się na górę do głównej sali rejestracyjnej. Przy sobie mogli mieć tylko bagaż podręczny. Największy problem jest z ludźmi mówiącymi po polsku, zapisanymi w rejestrach manifestów jako Rosjanie, Niemcy czy Austriacy. Nie chcą zostawiać swych bagaży i niosą je wszędzie za sobą. Ze względów bezpieczeństwa nie zezwala się jednak na wnoszenie bagaży do góry na salę przesłuchań. W zakresie organizacji tego obszaru na wyspie jest raczej porządek. Kufry oddane w przechowalni są opisane i bezpieczne. Po uzyskaniu zgody na wjazd firmy koncesjonowane przez rząd amerykański dostarczają je do docelowego miejsca podróży za „uczciwą” opłatą. Opłata często była uiszczona przez zapraszającego lub musi ją zapłacić imigrant i tu często dochodzi do jej zawyżania. Z parteru wielkie szerokie schody prowadziły na piętro, był tam „registry room”– sala rejestracyjna. Na schodach zaczynało się wstępne badanie. Stali tam lekarze i urzędnicy w mundurach.

Główną swą uwagę lekarz inspekcyjny kierował na: skórę głowy, twarz, szyję, ręce, sposób chodzenia i ogólną kondycję fizyczną oraz psychiczną. Jeśli któryś z tych elementów był niewidoczny emigrant był zatrzymywany i oglądany szczegółowo. Lekarzy tych nazywano „sześciosekundowi”, bo średnio tyle mieli czasu na oglądnięcie każdego imigranta. Jeśli coś zauważyli, na ubraniu tej osoby zaznaczali kredą literę oznaczającą problem, na przykład “C”- oznaczało zapalenie spojówek. Tych oznaczonych urzędnicy mundurowi wyprowadzali z kolejki i badał ich inny lekarz nazywany „człowiek oko”. Jeśli coś potwierdził, dalsze badanie odbywało się w pokoju lekarskim. Zdrowi wracali do kolejki. Chorzy trafiali do szpitala na Ellis Island, gdzie byli leczeni i obserwowani. Ozdrowieńcy powracali do procesu kontrolnego tj. inspekcji prawnej. Dla nieuleczalnie chorych nie było wjazdu.

Ci którzy pokonali schody bez kredowych znaczków ustawiani byli do inspekcji prawnej w tzw. registry room. Polegała ona na udzieleniu odpowiedzi na szereg pytań zadawanych rzez oficerów imigracyjnych. Każdy oficer prowadził rozmowę na bazie kart manifestu przekazanych ze statku. Rozmowom towarzyszyli tłumacze. W rozmowie przesłuchiwany winien przekonać, że jest zdolny by samodzielnie dać sobie radę, że nie będzie ciężarem czy zagrożeniem dla państwa amerykańskiego. Ci którzy zdali mieli otwarte drzwi do Ameryki.

Tych których odpowiedzi zostawiły wątpliwości, stawiano przed komisją weryfikacyjną do drugiego etapu inspekcji prawnej. Na ich korzyść mogli zeznawać sprowadzeni na ich prośbę mieszkający w Stanach krewni, znajomi , zapraszający itp. Zweryfikowani mieli zgodę na wjazd. Około 20 % tych weryfikowanych otrzymywało zakaz wstępu do USA.

Rozmowy były prowadzone w wielkim holu „registry room”. W tłumie czekającym na wyczytanie swego nazwiska zawsze straszne zdenerwowanie. Wyczytany podchodził do inspektora, gdzie był przepytywany. Hałas był ogromny. O co pytano?

Ile masz pieniędzy? Tu był problem, wielu już w tym momencie nic nie miało. Decydował inspektor, ważne było czy była już opłacona przez zapraszającego podróż do miejsca docelowego. Pytano o zawód, umiejętności radzenia, sytuacje rodzinną, co zamierza robić w Stanach itp.

Kobietom, które podróżowały bez mężczyzn nie pozwalano opuścić wyspy ze względu na bezpieczeństwo. Dopiero po przybyciu krewnych mogły wyjechać. Odnalazłem takie zdarzenie przy wyjeździe mojej babci ciotecznej Teofili Kuderewskiej z d. Gudel.

Po zakończeniu wielogodzinnych badań wyczytano nazwiska osób, które pomyślnie je przeszły. Część miała wykupione bilety do miejsca docelowego, inni mogli je kupić w holu, były tam kasy firm kolejowych. Były też kantory w których można było wymienić wszystkie waluty świata. W okienkach razem z biletem wydawano imigrantom duże kolorowe kartki na których wypisane były nazwy miast do których się udawali. Przypinali je do ubrań i konduktorzy podobnie jak w Europie mieli ułatwione zadanie na peronach by skierować ich do właściwego pociągu.

Jeszcze w sali rejestracyjnej każdy oczekujący na wynik rozmowy, miał prawo do zakupu paczki żywnościowej, lunch z kanapkami po specjalnej preferencyjnej cenie. Ponieważ ostatni raz jedli na transatlantyku dla wielu był to ostatni posiłek na dalszą drogę przez Stany Ameryki. Paczka była pożywna, cena wynosiła 75 centów.

Imigranci którzy pozytywnie przeszli weryfikację, przebywali na wyspie około 5 godzin. Czas pobytu pozostałych to już były tygodnie, a nawet miesiące.

Szczęśliwi musieli zejść na parter. Prowadziły tam z holu szerokie schody nazywane schodami rozstania „stairs of separation”. Były one przedzielone solidnymi barierkami na trzy linie ruchu. Lewa prowadziła na prom do Nowego Jorku. Prawa dla udających się pociągiem w dalszą podróż. Środkową prowadzono tych, których zatrzymano na wyspie do wyjaśnienia ich statusu.

Ci z prawej i lewej spotykali się z czekającymi często na nich bliskimi. Miejsce to nazwano wrotami pocałunków „kissing gate”.

 

Poszukiwania emigrantów z Jagłowa w manifestach i nie tylko

Poszukiwania prowadziłem dla tych nazwisk w drzewie co do których nie było żadnej wiedzy co się z nimi dalej działo, a byli w drzewie chociażby dzięki spisom obywateli Jagłowa z lat 1864 i 1909 oraz danym osiągniętym przez wywiady rodzinne. Były dwie możliwości – armia carska lub emigracja no i oczywiście zgon. Przejrzałem setki manifestów szukając znanych i typowych nazwisk z tej wsi. Każdy napotka tu na duży problem. Nazwiska które nosili są w większości poprzekształcane i wyglądają zupełnie inaczej. Zapisywane najpierw przez oficerów na statkach (obowiązek wprowadzono w 1891 r.) na początku było tylko 12 pozycji, w następnych latach urosło do 29 pozycji), a później na stacji imigracyjnej są bardzo uproszczone, są takie jak je spisujący usłyszał i w języku angielskim mógł zapisać. Następnym elementem pomocnym w szukaniu było zapisane w manifeście miejsce ostatniego stałego pobytu. Tu podobnie ten sam problem jak z nazwiskami. Jagłowo jest zapisane jako – Jeglowo ; Jaglawo; Diegowo ; Jeglewo ; Zaglewo ;Dleigowo ;Ruiglowo ; Dligowo itp. Ale są też inne problemy, pierwszy związany z tym że oficerowie na statkach upraszczają sobie pracę i wpisują jako ostatnie miejsce pobytu – port wypłynięcia statku. Z tej racji, że nasi emigranci w znakomitej większości płynęli do Grand Rapids w Michigan pomocne było sprawdzenie portu docelowego. W wielu przypadkach poszukując jednej osoby trafiałem na dwójkę lub trójkę płynących razem za wielką wodę.

Część danych udało się potwierdzić poprzez odnalezienie akt naturalizacji oraz rejestracji do wojska konkretnie do Armii Błękitnej Hallera prowadzonej wśród emigracji w latach 1917-1919. Pomocne były też zapisy i adresy zapraszających, jeśli wcześniejsze ustalenia co do ich pochodzenia były jednoznaczne.

Drugi problem stwarzają często sami emigranci, którzy zamiast małej wsi podają większe pobliskie miasta lub miasteczka. I tak pojawia się Suchowola , Sztabin , Sokółka a nawet Grodno.

Poniżej przedstawiam najbardziej prawdopodobne wyjazdy emigrantów z Jagłowa, nie ma jednak co do niektórych 100% pewności. Oprócz tych wpisanych na listę mam prawie drugie tyle nie potwierdzonych. Trzeba też zauważyć, że istnieje spora liczba wyjazdów krewnych Jagłowian, jak na przykład Siemion i Mojżuk ze wsi Leśniki czy Sawośko z Głęboczyzny, których nie ująłem w wykazie. Nie wszystkich o których wiedziałem, że wyjechali udało się znaleźć w manifestach i nie wszystkie dane są kompletne. Braki te wynikają pewnie z powodu poruszonego już w tekście spalenia milionów manifestów w pożarze w 1897 roku, małej ilości danych w początkach ich wprowadzenia ale tez także z emigracji nielegalnej.

 Lista imigrantów

1. Jan Siemion ur. 08.07.1880 r. syn Wojciecha. Wyjazd 1898 r z Bremy. Powrót 1907, ślub 1908 r.
2. Bolesław Bert Siemion ur. 18.06.1888 r. syn Wojciecha. Wyjazd 10.08.1907 z Bremy do Qebec, Kanada. Następnie przez jeziora statkiem Montezuma przybył dn. 21.08.1907 r. do Grand Rapids Michigan. Odebrał go brat Jan. Zamieszkał u niego pod adresem 11 Str.205. Pozostał w USA, ślub 1910 r. Rejestracja do Armii Hallera 12.09.1918 r.
3. Adolf Siemion ur. 28.06.1891 r. syn Wojciecha. Wyjazd 02.06.1911 r. prawdopodobnie z Bremy. Przybycie do Quebec Kanada dn. 12.06.1911 r. Dalej statkiem Lake Michigan do Detroit gdzie przybył 13.06.1911 r i do Grand Rapids Michigan do brata Bolesława. Pozostał w USA, ślub w 1914 r. Rejestracja do Armii Hallera 05.06.1917 r. w Grand Rapids, Michigan.
4. Franciszek Adolf Siemion ur. 28.03.1896 r. syn Wojciecha. Pierwszy wyjazd 1914 r. Wyjazd prawdopodobnie z Bremy 02.08.1914 r. Przybył do Quebec w Kanadzie 12.08.1914 r. Dalej statkiem Rathenia do Detroit dotarł 13.08.1914 r. i dalej do Grand Rapids Michigan do brata Adolfa Siemiona. Rejestracja do Armii Hallera 05.06.1917 r. w Grand Rapids, Michigan. Powrót do Polski w ramach błękitnej Armii Hallera. W latach 1918 -20 udział w wojnie z Rosją i Ukrainą. Drugi wyjazd z Gdańska 16.06.1920 r. i powrót do USA New York 28.06.1920 r. statkiem Mercury. Ślub w 1924. Pozostał w USA.
5. Antoni Siemion ur. 12.02.1855 r. syn Antoniego. Pierwszy wyjazd 1890 i drugi 1897 r. z żoną Mary Jacobski i pięciorgiem dzieci John; Helen; Michael; Peter Anton i Steve.
6. Adam Siemion ur. ok. 1866 r. syn Jana. Wyjazd z Hamburga statkiem Polaria do New York 18.05.1885 r. Powrót przed 1905 rokiem. Po raz drugi prawdopodobnie z żoną Rozalią i dwoma synami Józefem i Zygmuntem ponowny wyjazd po 1909 r.
7. Franciszek Siemion ur. ok. 1876 r. w Jagłowie. Wyjazd z Hamburga do New Jorku dn. 01.05.1896 r. Statek Scandia. Brak danych w drzewie.
8. Drugi prawdopodobnie jego wyjazd. Franciszek Siemion ur. ok. 1876 r. w Jagłowie. Zaprosił Albin Mojżuk z Grand Rapids Michigan. Wyjazd z Bremy 16.08.1906 r. Przybycie do Baltimore 30.08.1906 r. Statek Branderburg.
9. Klemens Poźniak ur. ok. 1877 r. syn Mateusza Michała. Wyjazd z Liverpool 08.03.1899 r. statek Waesland, przybycie do USA Philadelphia Pa 20.03.1899 r. Pozostał w USA. Zaprosił Joseph Mojzuk.
10. Adam Poźniak ur. ok. 1875 r. syn Mateusza Michała. Wyjazd z Liverpool 20.02.1904 r. Statek Etruria. Przybycie do USA New York 29.02.1904 r. Powrót przed 1908 r. Ślub 1908 r. w Polsce. Zaprosił kuzyn Cegelski .
11. Ignac Poźniak ur. ok. 1879 r. w Jagłowie. Syn Mateusza Michała. Wyjazd z Bremy 16.08.1906 r. Statek Branderburg. Przybycie do Baltimore 30.08.1906 r. Zaprosił kuzyn Jan Sienko (Siemion).
12. Izydor Janewicz ur. ok. 1886 r. syn Józefa. Wyjazd z Bremy 18.06.1904 r. Statek Grosser Kurfurst. Przybycie do New York 29.06.1904 r. Powrót przed 1924. Ślub ok. 1924 r.
13. Jan Janewicz ur. ok. 1887 r. syn Józefa. Wyjazd z Hamburga 19.07.1905 r. Statek Blucher. Przybycie do New York 30.07.1905 r. Zaprosił brat Izydor Janewicz.
14. Jan Kuderewski ur. ok. 1873r. mąż Teofili d.Gudel. Wyjazd z Rotterdamu. Statek Rotterdam, przybycie do USA New York 25.07.1905. Prawdopodobnie powrócił i mieszkał w Suchowoli.
15. Teofila Kuderewska z d. Gudel ur. ok. 1883 r. córka Jana. Wyjazd z Rotterdamu 13.03.1909 r. Statek Nieuw Amsterdam. Przybycie do USA New York 23.03. 909 r. W kraju mąż Jan Kuderewski. Zaprosił Kuzyn Wincenty Mojżuk.
16. Jej drugi wyjazd. Teofila Kuderewska ur. ok. 1883 z Suchowoli. W kraju teściowa Aniela Kuderewska w Suchowoli. Wyjazd z Hamburga 23.08.1911 r. Statek Cleveland. Przybycie do New York 03.09.1911 r. Zaprosił Anton Sokołowski. Jest także zapis w rejestrze zatrzymanych oczekujących na odbiór kobiet. Odbiera Małgorzata Sokołowska 05.08.1911 (sic!?) godz. 10.00.
17. Wincenty Gudel ur. ok. 29.11.1857 r. w Jagłowie syn Wincentego Stanisława. Wyjazd z Hamburga 05.05.1885 r. Statek Polaria. Przybycie do New York 18.05.1895. Prawdopodobnie pozostał.
18. Marianna Gudel ur. ok. 1894 r. córka Jana? (brak w drzewie – jest ale ojciec jego brat Józef). W kraju pozostał ojciec Jan Gudel w Sztabinie (Jagłowo). Wyjazd z Rotterdamu 29.11.1912 r. Statek Nieuw Amsterdam. Przybycie do USA, New York 04.12.1912 r. Pozostała w USA.
19. Adolf Dawidowicz ur. ok. 15.05.1884 r. w Jagłowie syn Marcina. Wyjazd z Bremy 13.07.1911 r. Statek Friedrich Grose. Przybycie do USA, New York 25.07.1911 r. Pozostał w USA, ślub w 1924 r. W kraju pozostał ojciec Marcin Dawidowicz w Jagłowie. Rejestracja do Armii Hallera 12. 08. 1918 r.
20. Serafina Wiesztort z d. Dawidowicz ur. ok. 1886 r. córka Marcina-wyjazd do USA –wyjazd z mężem do Australii – pozostała w Australii.
21. Mieczysław Dawidowicz ur. 25.03.1914 r. w Jagłowie syn Kajetana i brat Adolfa i Serafiny. Wyjazd z Bremerhaven 02.07.1950 r. Statek Generall S. D. Strugis. Przybycie do USA, New York, dwie daty 12.02.1950 i 11.07.1950 – został lekarzem. Pułkownik armii USA, pozostał w USA.
22. Andrzej Mitrosz ur. ok. 1887 r. syn Mateusza. Wyjazd z Bremy. Statek Barbarossa. Przybycie do USA New York 24.03.1905 r. Zaprosił Franciszek Koszczuk, adres Main St.4209 Philadelphia Pa, USA. Pozostał w USA.
23. Kazimierz Mitrosz ur. 28.08.1881 r. syn Mateusza. Wyjazd z Antwerpii, statek Vaderland. Przybycie do USA, New York 12.04.1907 r. Pozostał w USA. Akt naturalizacji 10.02.1922 r.
24. Stanisław Mitrosz ur. ok 1888 r. syn Mateusza. Wyjazd z Liverpool. Statek Merion. Przybycie do USA Philadelphia Pa 17.04.1910 r. Pozostał w USA. Zaprosił Andrzej Mitrosz.
25. Marianna Mitrosz ur. ok. 1890 r. córka Mateusza – przyjechała razem z bratem Stanisławem.
26. Antoni Mitrosz ur. ok. 1872 r. syn Mateusza. Wyjazd z Hamburga. Statek Pennsylvania. Przybycie do USA New York 26.09.1912 r. Pozostał w USA zmarł w 1950 r. dzieci w Polsce.
27. Wiktor Winkiewicz ur. ok. 1865 r. (19.04.1864) syn Mateusza. Wyjazd z Hamburga. Statek Polaria. Przybycie do New York 18.05.1885 r. Brak danych o powrocie.
28. Kazimierz Winkiewicz ur. 1852 r. syn Mateusza. Wyjazd z Antwerpii. Statek Rhynland. Przybycie do USA, New York 15.04.1903 r. Powrót przed 1905 r.
29. Klemens Winkiewicz ur. ok 1858 r. syn Mateusza. Wyjazd z Bremy. Statek Karlsuhe. Przybycie do USA Baltimore, Maryland w 05.08.1890 r. Powrót przed 1909 r.
30. Wiktoria Winkiewicz ur. ok 1860 r. córka Kazimierza. Wyjazd z Niemiec. Statek Fulda. Przyjazd do New York 1890 r. Brak danych o powrocie.
31. Feliksa Wojtkielewicz ur. ok. 1890 r. córka Wincentego. Wyjazd z Rotterdamu. Statek Noordam. Przybycie do USA, New York 14.06.1910 r. Pozostała w USA, ślub 20.09.1911 z Bolesławem Kolskim.
32. Anna Wojtkielewicz ur. ok. 1879 r. córka Kazimierza. Wyjazd z Hamburga. Statek Arcadia. Przybycie do USA New York 06.04.1902 r. Pozostała w USA, mąż Frank, synowie Edwin i Alfred.
33. Ignacy Wojtkielewicz ur. ok. 1870 r. emigrował przed 1902 rokiem, na jego zaproszenie przyjechała Anna – wrócił do Polski.
34. Rozalia Wojtkielewicz ur. ok. 1885 r. z d. Jaroszewicz, córka Mateusza , II-ga żona Ignacego. Statek Belgenland. Przybycie do USA Philadelphia Pa 1903 r. Wróciła wraz z mężem do Polski. Przy tej ulicy Main Str. 4145 Philadelphia Pa mieszali Mojżukowie: – Wincenty s. Wincentego i następni Albin Mojżuk; Joseph Mojżuk; Klemens Pożniak.
35. Wincenty Mojżuk ur. ok. 1865 r. syn Wincentego. Wyjazd statkiem Hermann, przybycie do USA Baltimore MD, Maryland 24.09.1887 r. Pracował tam ok. 20 lat – wrócił po śmierci ojca ok. 1906-1907 r.
36. Wincenty Mojżuk ur. 16. 08. 1864 r. syn Ignacego. Wyjazd statkiem Schiedam, przybycie do USA New York 1988 r. Pozostał w USA. Ślub w USA w 1901 r. z Anna Kozłowską z Mogilnic.
37. Albin Mojżuk ur. ok. 1874 r. syn Jana . Wyjazd z Liverpool statkiem Waesland, przybycie do USA Philadelphia PA 20. 03. 1899 r. Wrócił przed 1901 r. Zaprosił brat stryjeczny Wincenty.
38. Józef Mojżuk ur. ok. 1870 r. syn Piotra. Wyjazd z Liverpool 18.03.1890 r. Statek Lord Clive , przybycie 04.04 1890 r. do USA Philadelphia PA. Wrócił przed 1909 rokiem. Zaprosił do USA Klemensa Poźniaka i Izydora Janewicza.
39. Stanisław Mojżuk ur. ok. 1895 r. syn Piotra, brat Józefa. Wyjazd z Hamburga, przybycie statkiem Graff Waldersee do USA Phpladelphia PA, 21.09.1912 r. Brak informacji o powrocie.
40. Ignacy Mojżuk ur. ok. 1882 r. syn Jana. Wyjazd z Hmburga, statek Pretoria, przybycie do USA New York 11.03.1907 r. Brak informacji o powrocie.
41. Albina Mojżuk ur. ok. 1883 r. w Jagłowie, córka Jana i siostra Albina, który ją zaprosił. Wyjazd z Bremy 14.08.1902 r. Statek Breslau. Przyjazd do Baltimore 27.08.1902 r.
42. Jan Ratkiewicz ur. ok. 1867 r. syn Ignacego. Wyjazd Hamburga 04.02.1903 r. Statek Albano, przybycie do USA New York 24.02.1903 r. Zaproszenie od Jana Kamińskiego mieszkającego w Pitsburgu. Brak informacji o powrocie, prawdopodobnie ściągnął żonę.
43. Marianna Ratkiewicz z d. Polkowska ur. 08.11.1872 r. żona Jana. Syn Bolesław ur. ok. 1895 r. i córka Marianna ur. ok. 1900 r. Zaproszeni przez męża i ojca Jana. Wyjazd z Bremy 03.07.1902 r. Statek Breslau. Przyjazd do Baltimore 16.07.1902 r.
44. Anna Ratkiewicz ur. ok. 1881 r. córka Jgnacego. Wyjechała razem z bratem Janem. Brak wiedzy o powrocie.
45. Władysław Ratkiewicz ur. ok. 1887 r. syn Józefa. Wyjazd z Bremy, statek Koln, przybycie 14.06.1911 r. do Philadelphia. Zaproszenie od Józefa Romanowskiego, adres 141 St. Calton Phila-Pa. Powrócił.
46. Pelagia Ratkiewicz ur. ok. 1889 r. żona Władysława z d. Romanowska, wyjazd razem z mężem.
47. Magdalena (Marianna) Ratkiewicz ur. 03.03.1864 r. w Jagłowie, córka Ignacego. Wyjazd z Liverpool 03.06.1907 r. Port docelowy Philadelphia 14.06.1907 r. Statek Wasterland.
48. Józef Sawośko ur. 19. 03. 1891 r. syn Ignacego lub Jana z Jagłowa. Przybycie do USA 11.11.1907 r. Naturalizacja 29.08.1918 Illinois USA.
49. Aleksander Sawośko ur. ok 1893 r. syn Ignacego z Jagłowa. Przybycie do USA 21.09.1912 do Philadelphia, statek Waldersee z Hamburga. Brak danych o powrocie.
50. Kajetan Sawośko ur. ok. 1887 r. z Jagłowa syn Ignacego. Przybycie do USA Chicago w 1905 r. Małżeństwo z Rozalią Sztukowską.

51. Franciszek Sawośko ur. ok. 1877 r. w Jagłowie. Brak w drzewie. Wyjazd z Hamburga 25. 05. 1903 r. Przybycie do New York 8.06. 1903 r.
52. Wincenty Mikucki ur. 11.08.1868 r. syn Laurentego Bartłomieja. Wyjazd 1908 r. Zaproszenie od Ignacy Mikucki, wrócił do Polski.
53. Jan Koszczuk ur. ok. 1865 r. syn Wincentego. Wyjazd z Hamburga, statek Palatia, przybycie do New York 11.05.1895 r. Brak wiedzy o powrocie.
54. Jan Kamiński ur. ok. 1865 r. syn Józefa z Jagłowa. Wyjazd z Bremy, statek Maryland, przybycie do Baltimore USA 28.03.1896 r. Wrócił ok. 1899 r.
55. Aleksandra Szkiłądź ur. ok. 1883 z Jagłowa córka Józefa. Wyjazd z Antwerpii 01.04.1907 r. Statek Vaderland. Przyjazd do New York 12.04.1907 r. Wyjechała razem z Kazimierzem Mitroszem .

Niektórych wyjazdów nie jestem w stanie przypisać do konkretnych rodzin z braku pełnej wiedzy o mieszkańcach Jagłowa, podam jeden ciekawy przypadek. Wyjazd z Hamburga, statek SS Scandia. Port docelowy Nowy Jork 01.05.1896 r. Sześć typowych nazwisk dla Jagłowa.

• Franciszek Siemion L.25
• Klemens Winkiewicz l.35
• Joanna Winkiewicz l.22
• Jan Mojżuk l.23
• Wincenty Mojżuk l.30
• Marian Ratkiewicz l.19

Zapis w manifeście jest ubogi, z roku 1896, zawiera mało danych. Takich zapisów jest jeszcze wiele. Te wyjazdy powodowały, że z czasem pewne rodziny od wieków zamieszkujące Jagłowo znikały. Zniknęły np. rodziny: Mitroszów; Sawośków; Koszczuków; Winkiewiczów, w dużej części Mojżuków; Siemionów czy Ratkiewiczów.

Zdjęcia przedstawione w artykule są zdjęciami autora – dokumentów odnalezionych w manifestach, wykonanymi podczas podróży do USA z ekspozycji Muzeum na Ellis Island i Muzeum Emigracji w Gdyni. Niektóre zdjęcia wykorzystałem z książki pt. „Po dolary i wolność” Dariusza Terleckiego, który przywołuje iż pochodzą ze zbiorów Muzeum w Gdyni.

Opracował: Ryszard Siemion na bazie Family Tree Siemion.

Od redakcji

Znakomitą relację o emigracji i emigrantach z tego samego obszaru, ale z nieco innej perspektywy można znaleźć w książce Marii Narel-Challot pt. “Amerykański kapelusz. Feliks”

Shenandoah bywa czasami humorystycznie nazywane Szwajcarią Ameryki. Nie tyle prawdopodobnie ze względu na jego piękno, które do czasu, gdy człowiek przybył tu z górnictwem odkrywkowym było wspaniałe, co dlatego, że samo miasto położone jest w zagłębiu, którego peryferia otoczone są górami. Cechą wyróżniającą miasto jest jednak fakt, że ma ono powierzchnię tylko jednej mili kwadratowej. Jednak na tym niewielkim obszarze, w 1915 r., mieszkało blisko siebie 27 500 dusz((History of Pottsville and Schuylkill County, Pennsylvania – Republished from Pottsville Evening Republican and Morning Paper, (J. H. Zerby Newspapers, Inc.), III, 1176.)), z czego około 25 procent stanowili Polacy. Obecnie wskaźnik ten wynosi ponad 40% całkowitej liczby ludności wynoszącej 19 600.((Borough Records of Shenandoah for 1940.))

When did the Poles come to Shenandoah? How did they get there? What hardships did they endure in the process of establishing themselves as respectable citizens in an environment hostile to them? Their story is an epic of Polish immigration to the coal fields of Northeastern Pennsylvania.

According to reliable sources, the first Poles in Shenandoah were three young men - Michael Radziewicz, Alexander Babin, and Joseph Lizewski who came to America about 1862, probably to better their economic status. With all the optimism of youth, they did not care what work they would be asked to do as long as the remuneration was adequate, or where they would stop to make their homes, for it appears they had no relatives in this country. Destiny, in the guise of an agent who purchased tickets for them to a tiny settlement called Park Place, helped these adventurous Poles select the anthracite region. The reason why Park Place became the terminal of their trip was a very practical one-all the money they possessed covered the fare only to this point. Here, however, there was no work for them. With empty pockets and heavy valises but light steps they trudged eight miles on foot to Shenandoah to which they were directed by a fellow Slav, a railroad worker, who told them that there coal mining offered better opportunities.

Miasto zostało na wiosnę tego samego roku zagospodarowane przez Filadelfijską Spółkę Ziemską, która przewidywała odkrycie bogatej żyły węgla.((M. E. Doyle, “History of Shenandoah,” Anthracite Labor News, (September, 1905). )) Shenandoah w tym czasie mogło pochwalić się jednym budynkiem szkieletowym, zajazdem, około tuzinem szałasów i nowo wybudowanym Shenandoah City Colliery.((Loc. cit.)) Populacja wynosiła niespełna stu mieszkańców i kilku indiańskich maruderów mieszkających na Indian Ridge. Nowi przybysze znaleźli pracę w kopalni prowadzonej przez Miller, Rhoades i Company. Shenandoah, włączone do gminy 16 stycznia 1866 roku, stało się największym centrum produkcji antracytu na południowych polach węglowych w hrabstwie Schuylkill. Przyciągnęła ona wielu polskich imigrantów, którzy zazwyczaj przyjeżdżali do swoich krewnych lub przyjaciół mieszkających w Shenandoah, którzy pomagali im znaleźć pracę.

W latach siedemdziesiątych w Shenandoah i okolicznych miejscowościach mieszkało około pięciuset Polaków. To były burzliwe lata. Ostre problemy między kapitalistami a siłą roboczą wzburzyły kraj – zwłaszcza regiony górnicze, a szczególnie powiat Schuylkill. Chociaż w latach 1868-1887 na terenie powiatu zorganizowano kilka związków zawodowych,((Chris Evans, History of the United States Mine Workers of America from 1860 to 1890. (Indianapolis, Indiana: n.d.), 1-34.)) Polacy nie byli aktywnymi uczestnikami ruchu robotniczego, ponieważ nie byli dostatecznie zorientowani w ówczesnych problemach społeczno-gospodarczych. W 1897 r. Zjednoczonym Pracownikom Kopalń Amerykańskich pod kierownictwem Johna Mitchella udało się dokonać wielu konwersji wśród polskich górników.((McAlister Coleman, Men and Coal. (New York: Farrar and Rinehart, 1943), 64-74. ))

Whether the Shenandoah Pole was a union member or a non-union man, he suffered with the rest of the strikers during a walk-out. Often arbitration ended in a deadlock between the union men and the operators, bringing on a prolonged strike. Then strikers, living in company houses, were evicted; their credit at the company store was foreclosed; and the union treasury, drained of its resources, could not aid them. Many times the workers were starved into submission, losing more than they gained. A few dates, chosen at random, show how prevalent were the strikes: in 1870, four months; in 1871, four months; in 1875, six months; in 1902, almost six months; in 1925, six months.

Innym źródłem irytacji było Molly Maguires – organizacja złożona z górników, którzy walczyli głównie z nieznośnymi warunkami w kopalniach.((F. P. Dewees, “The Molly Maguires: The Origin, Growth and Character of the Organization. (Philadelphia: J. B. Lippincott and Company, 1877), 23.)) Niektórzy autorzy okrzyknęli Mollies męczennikami pracy, inni klasyfikowali ich jako przestępców. Nie jest zamiarem pisarza dyskutowanie o pochodzeniu Molly Maguires i ich czynach, ale dać podstawy do zrozumienia działania Mollies w dziedzinie antracytu i późniejszych skutków dla polskich imigrantów w Schuylkill County, gdzie Mollies byli bardzo silni. Poniższy cytat pochodzi z The Molly Maguires autorstwa F.P. Dewees:((Ibid., 24))

The magnitude and lengths of the "strikes" in the coal regions combined with the influence of those "strikes" have drawn special attention to the "Laborers' and Miners' Union," and an impression has to some extent obtained that the "Labor Union," if not identical, is at least in earnest sympathy with the "Molly Maguires." The only color for such a charge exists in the fact that the great majority of the "Mollies" belong to the "Union," and that the counsels of such members were naturally for violent rather than peaceable redress, and, further, that most of the notorious outrages committed by "Mollies" were against capital as represented in property or in the persons of superintendents and bosses.

"Fears of the dreaded `Molly,' during the strike of 1875, prevented open revolt on the part of those willing to go to work."¹ The Polish laborer did not perpetrate any destruction of company property, neither did he indulge in the outrages committed against the mine personnel; in fact, he was willing to break the strike by working, since his meager earnings meant so much to his family. The Polish worker was often intimidated by threats or a beating to join the strike.

There were times when the Poles ignored the warning and went to work. They were called "scabs" and chased by the Mollies, sometimes barely escaping severe punishment. Old timers recall how they shouted as they rushed into their homes pursued by the Mollies: "Mother, hurry up and lock the doors and windows because the Molly Maguires are after me." Many a worker did not dare show himself at the shaft, after he had received the following quaint note graphically illustrated with a crude coffin or skull and cross bones or some other gruesome drawing:

Każdy łamistrajk, który przyjmie pracę Union Mans, gdy ten będzie bronił swoich praw, będzie miał trudną drogę do przebycia, a Ci, którzy tego nie zrobią (uw. tłum. nie będą bronić swoich praw), będą musieli ponieść tego konsekwencje.((Dewess, op. cit., 369.))

By 1880, the Mollies' power was broken through court reprisals; nevertheless, the Poles were harassed by another type of tormentors. Polish families usually raised vegetables and kept chickens, ducks, pigs, and a cow or two. During strikes, roving bands of unemployed and lawless men stole the "Polander's" fowls or pigs or cow. The Poles resisted such thefts sometimes at the point of a gun.

To eke out a living, Polish workers were often constrained to send their young sons to work on the breaker or underground. Breaker boys, whose ages ranged from ten to fourteen, sat astride long chutes and picked out the rock and slate from the screened coal traveling downward to the empty freight cars beneath the chutes. Sixteen year old boys either drove mules hitched to empty cars, which they delivered to the miners and brought back to the surface filled with coal, or opened and closed doors at the bottom of the shaft. Old Polish miners recall seeing Polish women picking slate. Modern screening machinery, public opinion, and state legislation ended the exploitation of child labor.

Smutek i żal zawisł nad Shenandoah pewnego fatalnego dnia, 12 listopada 1883 r. W amerykańskim hotelu wybuchł poważny pożar, który zredukował połowę miasta do zgliszczy.((Pottsville Evening Chronicle, (November 13, 1883), 1.)) Wiele polskich rodzin straciło cały swój majątek, który pochłonęły płomienie. Ale odwaga, która doprowadziła ich do wybrzeży Ameryki ponownie posłużyła im w przetrwaniu niszczycielskich skutków katastrofy. Z wiarą w siebie wyruszyli na budowę nowych domów na szarych, zimnych popiołach, które symbolizowały całe ich życie pracowitego oszczędzania.

Slowly the Poles acquired business acumen. Joseph Rynkiewicz, who joined his brother Felix in 1872, became one of the early well known businessmen. At first he worked in the mine where he was injured by a fall of rock and coal in 1882. Recovering a year later, he engaged in the general grocery and provision business, adding thereto a steamship agency and private banking. Others followed his example. They bought and developed, or they set up, business enterprises, such as taverns, stores, bottling works, etc.

By World War I, the Poles were becoming more and more prominent in municipal government. One of the best beloved figures was the late chief burgess Charles Magelango, who served several terms and died in office. The present incumbent is of Polish extraction.

Parafia św. Kazimierza została zorganizowana w 1872 roku. Ks. Andrzej Strupiński przejął opiekę nad ponad 300 Polakami rozsianymi po całym Shenandoah i okolicach. Początkowo nabożeństwa odbywały się w kościele niemiecko-katolickim, dopóki Polacy nie wybudowali drewnianej kaplicy przy ulicy North Jardin. Drewniana konstrukcja została zastąpiona budynkiem murowanym, a w 1915 r. wzniesiono nowy gmach. Kościół św. Kazimierza, uważany za największy i najpiękniejszy w tej okolicy, jest najstarszym polskim kościołem w archidiecezji filadelfijskiej.((Historia Polskich Rzymsko Katolickich Parafij, Archidiecezji Filadelfijskiej. (Philadelphia, 1938), 33.))

Drugim duszpasterzem był ks. Józef Lenarkiewicz (1877-1904). Ten gorliwy ksiądz przekształcił drewnianą kaplicę w duży, murowany kościół; zbudował probostwo, klasztor i szkołę, a w 1899 r. powierzył szkołę parafialną siostrom bernardynkom.((MSS Reports in Bernardine Sisters Archives. (Reading, Pennsylvania), file for 1899.))

Inna polska parafia, św. Stanisława, została zorganizowana w 1898 roku. Na rogu ulic Cherry i West wzniesiono kościół. Trzy lata później założono szkołę parafialną, w której pracowały siostry bernardynki.((Parish Records – St. Stanislaus Parish Archives, 1898.))

Nie sposób nie wspomnieć o organizacjach polskich, nazywanych często podwalem sprawy polskiej. Stowarzyszenie Dobroczynne św. Kazimierza zostało założone 14 lutego 1875 r. i liczyło dwudziestu czterech członków. Prezesem został Sylwester Brocius, a sekretarzem Feliks Murawski. W czerwcu 1876 roku zorganizowano Warszawską Gwardię Narodową liczącą piętnastu członków. Pierwszym dowódcą był Józef Janicki, a pierwszym sekretarzem Józef Konopnicki.((History of Pottsville and Schuykill County, Pennsylvania 1171.))

The Poles' love of pageantry manifested itself in thirty-five different organizations, several of which had uniforms. Patriotic rallies were colorful affairs, and all of Shenandoah turned out to see the "Polanders." The non-Polish residents may have not understood what was said, but they certainly feasted their eyes on the motley of colors arrayed before them. Even today the older generation sighs and repeats that those were the days. Large Polish fraternal organizations have absorbed most of the local societies.

A fitting tribute was paid to the miners when Paul Swies of Shenandoah, now deceased, was chosen to represent the typical anthracite miner on a poster depicting labor's contribution to the winning of World War II. Dressed in his miner clothes, a small lamp attached to his cap, and holding a drill, he embodies the spirit of the knight of the black diamond.

This article is reprinted from Polish American Studies, Vol. VI. No. 1-2, January-June 1949, with permission from the Polish-American Historical Association.

 

1. A. Monroe Aurand, Jr., The Molly Maguires. (Harrisburg: Aurand Press„ 1940), 6-7.  [↩]

For several years, I have been in the possession of genealogical materials from the USA, collected by John Noel Latzo. He is probably the most distinguished on the American side in acquiring and collecting information about the Rynkiewicz family from Krasnopol and the surrounding area. He did it for himself, because his mother was Agnes Mary Rynkiewicz (1909-1970), but he shared with me because my maternal grandmother was Marianna Rynkiewicz (1898-1969). We are 11 generations apart, but in 2014, when I visited him, we greeted each other like brothers. Maybe because, apart from family ties, we were connected by a genealogical passion. I made use of his materials several times, translating newspaper clippings or obituaries that I posted for my blog. Here is one of the texts - very current, because it tells about ... the Spanish pandemic in Schuylkill County, densely staffed by the Rynkiewicz family. I am convinced that the content is universal, and not only important for this family.

"Spanish Flu" Ripped through County in 1918

Recent news from the Center for Disease in Atlanta stated that the scientists there do not anticipate a lot of "flu" this season. That is good news, but in 1918 such was not the case.

Czytając nagłówki gazet z 1918 r., można było odnieść wrażenie, że nagłówki wojenne mówią o tym, że sojusznicy zaczynają kończyć konflikt 1914-1918, który miał być nazwany “Wojną, która Zakończy Wszystkie Wojny”. To nie mogło trwać długo, miesiąc, być może dwa.

Germany was faltering, as the Allied armies were advancing on all fronts. It would be only a matter of a short time and the slaughter would be over. It was at this peak of optimism in September, 1918, that death struck suddenly and brutally in Schuylkill county. The Spanish influenza brought its hand of death to our midst.

Na początku nikt nie zwracał uwagi na to, co nazywało się “hiszpańską grypą”, która doprowadziła do hospitalizacji kilku żołnierzy w Camp Devins w Massachusetts.

W gazetach hrabstwa Schuylkill pojawiło się kilka ulotnych informacji o zamykaniu bostońskich szkół i mglista sugestia, że “Hun U-Boats” rozsiewają plagę zarazków na Amerykę.

W gazetach były krótkie notatki na temat “Co robić z hiszpańską grypą”, ale ogólnie rzecz biorąc, wiadomości dotyczyły ogrodów zwycięstwa, Czerwonego Krzyża i nowego “Liberty Loan Drive”.

Then without warning, the first local 'Clue came to the people of the county on September 17, 1918. The call for draftees for the army had been held up by influenza.

By October 4, it had become a panic. The state promptly closed all saloons, pool rooms, theaters and dance halls, sparing for the moment churches and schools.

Do następnego dnia w samym Pottsville było 800 przypadków grypy. Rada ds. Zdrowia w Pottsville wydała “drastyczny nakaz”, zgodnie z którym wszystkie sklepy, z wyjątkiem sklepów z prowiantem i aptekami, kościoły, szkoły, kluby itp. powinny być zamknięte o 18:00. Wezwano ludzi do podjęcia środków zapobiegawczych.

The Board of Health also issued an order that it would be a misdemeanor punishable by fine and imprisonment to spit on the side walks and that it would enforce this law to the limit.

The effect of the Board's order was instantaneous. The newspapers sent out bulletins with the news of the "flu" epidemic. Hundreds of shoppers doubled their efforts to finish their shopping before the stores closed. Hurried phone calls to people at home caused hundreds of women to rush frantically to the stores before the six o'clock deadline.

Suddenly there were 5,000 cases in the county with 1,200 cases in Minersville alone. Hysteria began to spread over the weekend.

Minersville, one of the hardest hit places in the state, had 47 deaths alone. One undertaker there was down with the "flu" himself, and could not bury the 20 bodies in his care. One story has it that he had the only hearse in town, and while driving it up Sunbury street one of the three corpses in the back suddenly came back to life and sat up. The undertaker was so frightened that he drove into a store and smashed the hearse.

The state sent doctors and nurses to Minersville and Frackville where there were only four doctors and two of them were down with the disease. There were many cases in the Heckscherville valley and an appeal for help was made to County Medical Inspector. Dr. J. B. Rogers. The state promised to send nurses to help the stricken.

Jedno ze słynnych opowiadań Johna O’Hary, “Syn Doktora”, opowiada o tym, jak jego ojciec, dr Patrick A. O’Hara, chodził do domów górników w Minersville i dolinie Heckscherville, by leczyć ludzi, którzy zarazili się zabójczym wirusem.

Pottsville was badly frightened. Mrs. Alice Milliken threw open her Greenwood Hill home and 50 beds were hurried in. A hundred beds were put in the Pottsville Armory on North Centre street. The Red Cross appealed for blankets, sheets, bath robes, and other supplies. The Kings Daughters made face masks for people to wear so that they would not get the disease.

Tents appeared on the lawn of the Milliken home for children patients. The state police raided saloons in Gilberton, Minersville, and St. Clair, arresting saloon keepers who defied the closing orders.

Osiem pielęgniarek ze szpitala w Pottsville zachorowało na grypę. Przepełnione kolumny nekrologów w gazetach nazywały to po prostu “dominującą chorobą”.

People tried anything to get rid of the "flu." Children were told to eat a yeast cake a day like a biscuit. Patent medicine sold all their supplies under the pressure of heavy advertising. One boy heard that the doctors said the only cure was to drink moonshine, an alcoholic beverage brewed at home, so he began selling it for fifty cents a pint.

Aliens feared to report cases, because they feared the bodies of their loved ones might wind up in Potter's Field if they did. In Schuylkill Haven there were no caskets, and bodies were stacked in open pits in a field and covered with lime before they were finally covered with dirt Old timers say they still remember the terrible stench from that field the following spring.

In Frackville, colliery ambulances took people to an emergency hospital in streams. Fifty one cases were reported in one row of homes in Gilberton. By October 14, Minersville had 164 deaths, 41 within two days, and a carload of caskets came in at once. More than 100 army doctors rushed here from the U.S. Army Medical Camp at Allentown, jumping into the breach to relieve county doctors who were themselves falling prey to the plague.

“Grypowa siedziba główna” została utworzona w biurach Filadelfii i Reading Coal and Iron Company przy ulicach Second i Mahantongo. Piwnica budynku służyła jako kostnica.

Suddenly the epidemic eased. On October 25, the county death toll had risen to 1,599 persons. But on October 29 the "flu" story had shifted to the inside pages. Two days later the word went out that theaters might re-open by November 8 and the schools by November 11.

And, just as suddenly, the epidemic came to an end. Everybody rejoiced at the news of an impending Armistice in Europe. There was no more mention of the "flu."

But it had been a month of horror and sorrow. From the time the county had its first report of the disease on October 2, at Minersville until the end in early November, 3,273 people had died in the county and that part of Northumberland county encompassed by the Third District. In Pottsville, 352 people were claimed by the deadly "flu."

It was Black October - Schuylkill county's worst period of terror.

W 1838 roku król Karol XIV zniósł niemal wszystkie restrykcje dotyczące osiedlania się i funkcjonowania osób wyznania mojżeszowego na terenie Szwecji, zapewniając im ochronę prawną i wiele praw obywatelskich. Zgodnie z ustawą z 26 października 1860 r. przyznano Żydom prawo do nabywania nieruchomości w gminach wiejskich, podczas gdy wcześniej zezwalano im na posiadanie nieruchomości tylko w miastach. 20 stycznia 1863 r. inne rozporządzenie usunęło zakaz małżeństw między Żydami i chrześcijanami, o ile towarzyszyły nim należne ceremonie. Taka liberalizacja ograniczeń nakładanych na Żydów spowodowała zwiększony napływ ludności tej nacji do Szwecji, głównie z terenów Polski i Rosji. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że część z liczącej prawie 6500 osób populacji żydowskiej (1920 rok) przybyła z obszaru Augustowszczyzny i Suwalszczyzny.

Poniżej znajduje się lista wybranych rodzin, głównie żydowskich deklarujących jako miejsce swojego pochodzenia miasto Augustów oraz Rajgród, Raczki, Radziłów i Wiznę. Informacje pochodzą ze szwedzkich spisów ludności i zawierają informacje o głowie rodziny (data i miejsce urodzenia, czasem inne informacje) oraz o pozostałych domownikach (data urodzenia). Podano również źródło pochodzenia informacji oraz parafię (gminę) luterańską, której dotyczy spis. Żydowskich rodzin z obszaru naszych zainteresowań, które wyemigrowały do Szwecji jest znacznie więcej niż poniżej i wypadku zainteresowania możemy tę listę dalej uzupełniać.

Wyboru dokonała i dane przesłała Maria Hanson. Dziękujemy! Maria oferuje ponadto daleko idącą pomoc osobom z Polski, które poszukują swoich krewnych i przodków w Szwecji.

Isak Gibstein

Data i miejsce urodzenia: 1897-01-02, Augustów
Parafia: Karlshamn, Blekinge län
Zakres dat: 1906 – 1924
Źródło: Karlshamn AIIa:24 (1906-1924) Zdjęcie 2870 / Strona 4684

Abraham Bernhard Levins Dall

Data i miejsce urodzenia: 1880-10-27, Augustów
Data ślubu: 1906-03-14
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Zakres dat: 1911 – 1928
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:18 (1911-1928) Zdjęcie 1180 / Strona 411
W tym samym domu:

Märta Chackal Bomah Data urodzenia: 1887-01-15
Chackel Boris Data urodzenia: 1912-07-07
Elias Data urodzenia: 1914-04-04

Isak Grodski

Data i miejsce urodzenia: 1891-08-03, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Zakres dat: 1903 – 1911
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:16 (1903-1911) Zdjęcie 3630 / Strona 3155

Kalmanonvitz Monasek

Data i miejsce urodzenia: 1870-11-13, Augustów
Parafia: Piteå stadsförsamling, Norrbottens län
Zakres dat: 1900 – 1912
Źródło: Piteå stadsförsamling AIIa:3 (1900-1912) Zdjęcie 1580 / Strona 849
W tym samym domu:

Ejnar Maurits Data urodzenia: 1908-03-24
Elsa Viktoria Data urodzenia: 1909-07-17
Axel Gunnar Data urodzenia: 1911-01-04

Jakob Feinstein

Data i miejsce urodzenia: 1890-02-28, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Zakres dat: 1911 – 1928
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:21 (1911-1928) Zdjęcie 1310 / Strona 1325

Leopold Sister

Data i miejsce urodzenia: 1876-08-15, Augustów
Data ślubu: 1900-03-05
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Mosaiske Trosbekännare
Zakres dat: 1899 – 1914
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:15 (1899-1914) Zdjęcie 2280 / Strona 5134
W tym samym domu:

Berta Josefsohn Data urodzenia: 1878-04-12
Jenny Data urodzenia: 1902-03-10
Sara Data urodzenia: 1906-12-30
Leopold Data urodzenia: 1905-03-04
Isak Schatz Data urodzenia: 1862-12-18

Abraham Bernhard Lewiusehall

Data i miejsce urodzenia: 1880-10-27, Augustów
Data ślubu: 1906-03-14
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Främmande Trosbekännare
Zakres dat: 1903 – 1911
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:16 (1903-1911) Zdjęcie 3630 / Strona 3155
W tym samym domu:

Märta Chackel Bromeh Data urodzenia: 1887-01-15
Chackel Boris Data urodzenia: 1912-07-17
Elias Data urodzenia: 1914

Samuel Jundel Friedman

Data i miejsce urodzenia: 1900-02-02, Augustów
Parafia: Karlshamn, Blekinge län
Miejscowość: Gäfle
Zakres dat: 1924 – 1940
Źródło: Karlshamn AIIa:27 (1924-1940) Zdjęcie 1850 / Strona 730

Samuel Löf Scharfstein

Data i miejsce urodzenia: 1907-03-01, Augustów
Data ślubu: 1932-11-06
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Hunden
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:44 (1928-1938) Zdjęcie 890 / Strona 3382
W tym samym domu:

Rebecka f. Scharfstein Data urodzenia: 1904-01-02
Rakel Sylvia Data urodzenia: 1934-03-11

Victor Blachman

Data i miejsce urodzenia: 1876-11-17, Augustów
Parafia: Göteborgs Kristine, Göteborgs och Bohus län
Miejscowość: Mosaiska Trosb
Zakres dat: 1898 – 1906
Źródło: Göteborgs Kristine AIIaa:10 (1898-1906) Zdjęcie 216 / Strona 2762

Efraim Dennemark

Data i miejsce urodzenia: 1867-04-19, Augustów
Data ślubu: 1891-09-13
Parafia: Sundsvalls Gustav Adolf, Västernorrlands län
Zakres dat: 1912 – 1937
Źródło: Sundsvalls Gustav Adolf AIIa:13 (1912-1937) Zdjęcie 450 / Strona 2211
(zm. 1918-10-16)
W tym samym domu:

Klara Kudrischow Data urodzenia: 1867-06-23
Herman Aron Data urodzenia: 1892-09-11
Isak Wulf Data urodzenia: 1894-02-20
Rosa Helena Data urodzenia: 1895-03-23
Hjalmar Data urodzenia: 1896-12-22
Sigurd Data urodzenia: 1911-08-14

Rachmiel Galantz

Data i miejsce urodzenia: 1904-05-25, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Granaten
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:40 (1928-1938) Zdjęcie 2150 / Strona 2306

Jakob Werbolowsky

Data i miejsce urodzenia: 1866-04-02, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Zakres dat: 1911 – 1928
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:18 (1911-1928) Zdjęcie 1170 / Strona 410
W tym samym domu:

Blume Frejda Werbolowsky Data urodzenia: 1866-03-12
David Isaak Werbolowsky Data urodzenia: 1889-05-01
Samuel Werbolowsky Data urodzenia: 1891-03-06
Abraham Data urodzenia: 1900-07-03
Bertha Data urodzenia: 1898-06-24
Joel Data urodzenia: 1908-03-06

David Schwarzberg

Data i miejsce urodzenia: 1868-03-15, Augustów
Data ślubu: 1890
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Mosaiske Trosbekännare
Zakres dat: 1899 – 1914
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:15 (1899-1914) Zdjęcie 2270 / Strona 5133
W tym samym domu:

Chaie Dweri Data urodzenia: 1870-06-05
Moscha Itta Data urodzenia: 1895-05-03
Anna Rosa Data urodzenia: 1905-09-19
Filip Data urodzenia: 1905-05-24
Jakob Salomon Data urodzenia: 1910-04-10

Chaim Katz

Data i miejsce urodzenia: 1880-04-27, Augustów
Data ślubu: 1905-02-27
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Bommen
Zakres dat: 1914 – 1925
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:58 (1914-1925) Zdjęcie 780 / Strona 1574
W tym samym domu:

Dora f. Sakulsky Data urodzenia: 1881-09-28
Rossa Data urodzenia: 1906-09-21
Ber Data urodzenia: 1912-01-15

Eva Borowski

Data i miejsce urodzenia: 1900-02-20, Augustów
Parafia: Köping, Västmanlands län
Zakres dat: 1930 – 1940
Źródło: Köping AIIa:4 (1930-1940) Zdjęcie 1200 / Strona 106
(żona)

Chaja Scharfstein b. Mikaelsson

Data i miejsce urodzenia: 1881-06-01, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Kv. Hovrätten
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:34 (1928-1938) Zdjęcie 260 / Strona 318
(wdowa)
W tym samym domu:

Samuel Leif Data urodzenia: 1907-03-07
Anna Vera Data urodzenia: 1908-12-08
Anna Data urodzenia: 1913-08-05
Mendel Rotenberg Data urodzenia: 1894-08-10
Eva Borowski Data urodzenia: 1900-02-20
Eskil Simon Data urodzenia: 1923-10-17
Sonja Linnea Data urodzenia: 1929-11-12
Desirée Data urodzenia: 1938-08-12

Samuel Moritz

Data i miejsce urodzenia: 1891-03-06, Augustów
Data ślubu: 1921-11-22
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Hunden
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:44 (1928-1938) Zdjęcie 890 / Strona 3382
W tym samym domu:

Dora Salomomsson Data urodzenia: 1898-09-24
Elsie Tage Data urodzenia: 1926-11-17

Filipp Aronsson

Data i miejsce urodzenia: 1881-10-15, Augustów
Data ślubu: 1922-03-04
Parafia: Oskarshamn, Kalmar län
Miejscowość: Mosaiska Frosbekännare
Zakres dat: 1907 – 1933
Źródło: Oskarshamn AIIa:5 (1907-1933) Zdjęcie 272 / Strona 1145
W tym samym domu:

Ejde Liebe f. Bluken Data urodzenia: 1899-06-13 (rozwiedziona 1933-09-11)
Sonja Data urodzenia: 1922-12-28
David Data urodzenia: 1924-04-07
Aron Data urodzenia: 1926-03-30
Dora Data urodzenia: 1928-04-21

Mejer Danowsky

Data i miejsce urodzenia: 1862-09-16, Rajgród
Data ślubu: 1887-09-15
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Främmande Trosbekännare
Zakres dat: 1903 – 1911
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:16 (1903-1911) Zdjęcie 3580 / Strona 3150
W tym samym domu:

Feigel Werbolsvsky Data i miejsce urodzenia: 1863-07-20, Augustów
David Data urodzenia: 1888-09-16
Salomon Data urodzenia: 1891-02-15
Seheine Data urodzenia: 1896-12-02
Samuel Mauritz Data urodzenia: 1899-02-17
Anna Data urodzenia: 1900-09-12
Abraham Data urodzenia: 1900-09-12

Peisack Umberg

Data i miejsce urodzenia: 1883-12-23, Augustów
Data ślubu: 1908-03-08
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Rasmus Claussen
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:35 (1928-1938) Zdjęcie 350 / Strona 627
(zm. 1936-05-14)
W tym samym domu:

Freida Danofsky Data urodzenia: 1887-06-14
Bertha Data urodzenia: 1911-06-05
Louis Samuel Data urodzenia: 1917-12-29
Elias Charles Data urodzenia: 1921-02-10

Jakob Werbelowsky

Data i miejsce urodzenia: 1866-04-02, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Kv. Hans Kock
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:34 (1928-1938) Zdjęcie 590 / Strona 351

Mendel Rotenberg

Data i miejsce urodzenia: 1894-08-10, Augustów
Parafia: Köpings stadsförsamling, Västmanlands län
Miejscowość: Främmande Trosbekännare
Zakres dat: 1909 – 1919
Źródło: Köpings stadsförsamling AIIa:2 (1909-1919) Zdjęcie 6380 / Strona 654

Viktor Blackman

Data i miejsce urodzenia: 1876-11-17, Augustów
Data ślubu: 1905-12-31
Parafia: Göteborgs Kristine, Göteborgs och Bohus län
Miejscowość: Mosaiska
Zakres dat: 1906 – 1923
Źródło: Göteborgs Kristine AIIaa:26 (1906-1923) Zdjęcie 26 / Strona 3787
W tym samym domu:

Ester Belewitz Data urodzenia: 1882-02-13
David Samuel Data urodzenia: 1906-10-06
Sonja Linnéa Data urodzenia: 1908-06-20
Ivan Data urodzenia: 1910-03-04
Tage Data urodzenia: 1911-08-19

Jakob Bernstein

Data i miejsce urodzenia: 1890, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Främmande Trosbekännare
Zakres dat: 1903 – 1911
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:16 (1903-1911) Zdjęcie 3570 / Strona 3149

David Bunim Finckenstein

Data i miejsce urodzenia: 1893-01-04, Augustów
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: F
Zakres dat: 1899 – 1936
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIII:1 (1899-1936) Zdjęcie 570 / Strona 52

Moses Solistowski

Data i miejsce urodzenia: 1886-09-23, Rajgród
Parafia: Lidköping, Skaraborgs län
Miejscowość: N:o 32
Zakres dat: 1900 – 1912
Źródło: Lidköping AIIa:1 (1900-1912) Zdjęcie 1250 / Strona 121
(krawiec)

Mejer Sokolsky

Data i miejsce urodzenia: 1895-05-09, Augustów
Parafia: Flo, Skaraborgs län
Miejscowość: Hallebo
Zakres dat: 1911 – 1922
Źródło: Flo AIIa:2 (1911-1922) Zdjęcie 175 / Strona 164

Charles Kalg

Data i miejsce urodzenia: 1880-04-27, Augustów
Data ślubu: 1905-02-27
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Zakres dat: 1914 – 1925
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:58 (1914-1925) Zdjęcie 1140 / Strona 1610
W tym samym domu:

Rosa f. Sahnlsberg Data urodzenia: 1881-09-28
Rossa Data urodzenia: 1906-09-21
Ber Data urodzenia: 1912-01-15
David Data urodzenia: 1916-11-29
Fanny Data urodzenia: 1918-11-11

Rubin Staff

Data i miejsce urodzenia: 1888-11-23, Augustów
Parafia: Lidköping, Skaraborgs län
Miejscowość: N:o 32
Zakres dat: 1900 – 1912
Źródło: Lidköping AIIa:1 (1900-1912) Zdjęcie 1250 / Strona 121

Maja Selma Niklasson

Data i miejsce urodzenia: 1881-06-01, Augustów
Parafia: Kristianstads stadsförsamling, Kristianstads län
Miejscowość: Kv. Allön
Zakres dat: 1928 – 1938
Źródło: Kristianstads stadsförsamling AIIa:38 (1928-1938) Zdjęcie 1140 / Strona 1605
W tym asmym domu:

Samuel Leif Data urodzenia: 1907-03-01
Anna Vera Data urodzenia: 1908-12-08
Anna Data urodzenia: 1913-08-05

Judel Austern

Data i miejsce urodzenia: 1862-05-15, Raczki
Parafia: Norrköpings S:t Olai, Östergötlands län
Miejscowość: Frärmmande Frosbekännare
Zakres dat: 1920 – 1925
Źródło: Norrköpings S:t Olai AIIab:3 (1920-1925) Zdjęcie 1080 / Strona 5701
W tym samym domu:

Chaja f. Miskonesky Data urodzenia: 1862-06-10
Rachla Data urodzenia: 1898-04-18
Chana Data urodzenia: 1899-10-10

Jacob Anstern

Data i miejsce urodzenia: 1890-01-05, Raczki
Data ślubu: 1932-03-11
Parafia: Norrköpings Hedvig, Östergötlands län
Miejscowość: Svärdet
Zakres dat: 1931 – 1935
Źródło: Norrköpings Hedvig AIIa:38 (1931-1935) Zdjęcie 2970 / Strona 283
W tym samym domu:

Jenny Gursd Data urodzenia: 1906-06-02
Astrid Sylvia Data urodzenia: 1933-05-17
Allan Hugo Data urodzenia: 1934-08-13

Jean Lawski

Data i miejsce urodzenia: 1842-04-24, Raczki
Data ślubu: 1879-03-21
Parafia: Norrköpings Hedvig, Östergötlands län
Miejscowość: Bron
Zakres dat: 1906 – 1910
Źródło: Norrköpings Hedvig AIIa:9 (1906-1910) Zdjęcie 690 / Strona 53
W tym samym domu:

Rosa Oderfelt Data urodzenia: 1861-11-03
Regina Polonia Svea Göta Arnoldina Data urodzenia: 1880-10-17
Kasimir Wadislan Svedjan Data urodzenia: 1884-09-01
Johan Stanislaw Lars Data urodzenia: 1886-11-15
Johan Stanislaw Lars Data urodzenia: 1886-11-17

Jenny Barschewski

Data i miejsce urodzenia: 1881-07-11, Rajgród
Data ślubu: 1901-12-23
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Mosaiske
Zakres dat: 1899 – 1914
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:15 (1899-1914) Zdjęcie 990 / Strona 5005
(córka)
W tym samym domu:

Sahra Barschewski Data urodzenia: 1850-01-05
Leopold Barschewski Eliasson Data urodzenia: 1885-10-02
Ruben Regon Data urodzenia: 1901-01-08
Karl Becker Data urodzenia: 1900-12-30
Maria Becker Data urodzenia: 1890-09-19

Nottek Dallowitz

Data i miejsce urodzenia: 1883-08-18, Rajgród
Data ślubu: 1905-12-31
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Mosaiske
Zakres dat: 1899 – 1914
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:15 (1899-1914) Zdjęcie 1100 / Strona 5016
W tym samym domu:

Helena Golombek Data urodzenia: 1884-05-12
Gudrun Data urodzenia: 1906-09-01
Ivar Data urodzenia: 1907-12-15
Bertil Data urodzenia: 1909-10-28

Wolf Hirsch Fischbein

Data i miejsce urodzenia: 1866-04-18, Rajgród
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Miejscowość: Mosaiske
Zakres dat: 1899 – 1914
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:15 (1899-1914) Zdjęcie 1220 / Strona 5028
W tym samym domu:

Jenta Stolnitzky Data urodzenia: 1864-01-30
Ida Sara Data urodzenia: 1902-12-06
Isak Data urodzenia: 1899-05-29

Leib Sehwartzberg

Data i miejsce urodzenia: 1880-04-25, Radziłów
Data ślubu: 1902-10-10
Parafia: Lunds domkyrkoförsamling, Malmöhus län
Zakres dat: 1925 – 1933
Źródło: Lunds domkyrkoförsamling AIIa:91 (1925-1933) Zdjęcie 1390 / Strona 935
(zm. 1927-07-08)
W tym samym domu:

Lea Ritka f. Gamsen Data urodzenia: 1880-06-05
Wolf Welmo Data urodzenia: 1904-10-15
Signe Margareta Data urodzenia: 1908-11-30
Rut Tora Data urodzenia: 1912-04-09

Israel Malkan

Data i miejsce urodzenia: 1846-11-15, Wizna
Parafia: Säbrå, Västernorrlands län
Miejscowość: Mosaiska Torsbekännare
Zakres dat: 1885 – 1891
Źródło: Säbrå AI:12c (1885-1891) Zdjęcie 427 / Strona 425
W tym samym domu:

Ida Lea Dennemark Data urodzenia: 1858-12-30
Selma Rebecka Data urodzenia: 1879-12-03
Ester Minna Data urodzenia: 1881-01-18
David Data urodzenia: 1882-12-04
Paulina Data urodzenia: 1888-08-06