Dom moich rodziców

Niektórzy z Was wiedzą, że jestem mocno zaangażowany w projekt wydania “Księgi pamięci Żydów augustowskich”. Jest to duże przedsięwzięcia jak na tak małą organizację społeczną, którą reprezentuję. Obecnie tłumacze intensywnie pracują nad polską wersją tej księgi i co kilka dni spływają do nas kolejne przetłumaczone rozdziały. Czytam je na bieżąco – niektóre są obarczone wieloma błędami historycznymi, inne koncentrują się na organizacjach żydowskich działających w Augustowie przed wojną. Ale są wśród nich są również ciekawe, momentami sentymentalne wspomnienia osób, które znalazły się wśród garstki tych, którzy przetrwali Holocaust. Chciałbym dziś przytoczyć jedno z nich. Dom swoich rodziców (stąd tytuł posta) wspomina Mina Ampel (Wolmir).

Rodzina Wolmir-Rotenberg była jedną z dużych augustowskich rodzin. Mój ojciec – Mordechaj Arie – był znany ze swojej szerokiej działalności publicznej. W chwili wybuchu I wojny światowej znaczna część żydowskich mieszkańców miasta została wcielona do rosyjskiego wojska. Byli między nimi mój ojciec, Szmuel Meir Goldszmidt, Omberg, Palkow, Racicki, Mosze Rotenberg i Mordechaj Lew. Wszyscy służyli w brygadzie augustowskiej. Matka zaś została sama z piątką małych dzieci.

Kiedy Niemcy rozpoczęli ofensywę na miasto, matka zebrała wszystkie dzieci i z kolumną innych uciekinierów wyruszyła w stronę Janowa. Kiedy Niemcy zaatakowali z kolei Janowo, wróciliśmy z matką do Augustowa. Po drodze mijaliśmy Sztabin. Miasteczko było całkowicie zrujnowane i spalone. Kiedy dojechaliśmy do naszego rodzinnego miasta, okazało się, że w naszym sklepie stoją niemieckie konie.

Ojciec przysłał wiadomość, że znajduje się w niemieckiej niewoli, w obozie niedaleko Kassel. Po wybuchu rewolucji do miasta zaczęło wracać wiele rodzin, które spędziły wojnę w Rosji. Ojciec także wrócił z niewoli i od razu zaczął pomagać uchodźcom.

W 1925 mój ojciec i Manie Kantorowicz założyli związek rzemieślników. Do rady wybrani zostali: Manie Gifsztajn, mój ojciec i Dawid Arie Aleksandrowicz. Pierwszą sekretarką była Wercilińska, po niej funkcję tę pełniła Hinda Sztajn.

Ojciec był także członkiem rady miasta oraz komisji ds. podatków, która przy niej obradowała. W ramach swego stanowiska starał się nieść pomoc wszystkim potrzebującym.

Kto mógłby w ogóle przypuścić, że z tak dużej rodziny, z tak kwitnącej i zakorzenionej społeczności pozostanie jedynie kilka osób.

Nie ma żadnego pocieszenia – jedynie skupienie ludu Izraela w jego własnym kraju może rozjaśnić mrok w sercu.

Z hebrajskiego tłumaczyła Magdalena Sommer.