Księga spisu parafialnego kościoła zalesiańskiego, dekanat dąbrowski, diecezja wileńska, rok 1926

Prezentowana Księga spisu parafialnego, kościoła zalesiańskiego, dekanat dąbrowski, diecezja wileńska, rok 1926 jest częścią bardzo interesującego źródła archiwalnego – kodeksu zatytułowanego Spisy parafialne Dekanatu Dąbrowskiego za 1926 rok.

Z inicjatywy dziekana dąbrowskiego ks. Józefa Gaula podlegli mu proboszczowie sporządzili w 1926 roku szczegółowy spis swoich parafian. Po sporządzeniu każdego z nich i poświadczeniu prawdziwości, odsyłano je do siedziby dekanatu, gdzie wszystkie spisy zostały umieszczone w jednej księdze, zawierającej 458 kart. [...]

Księga spisu parafialnego, kościoła zalesiańskiego, dekanat dąbrowski, diecezja wileńska, rok 1926 została wykonana przez proboszcza ks. Józefa Chlewińskiego i podpisana przez niego 10 maja 1926 roku. [...].

Spis parafian dokonany w 1926 roku był w zasadzie ostatnim, który całościowo przedstawiał kolejność poszczególnych siedlisk, które w większości powstały jeszcze w czasach uwłaszczenia chłopów w Rosji w 1861 roku. Jest więc świetnym źródłem do badań genealogicznych, powiązań rodzinnych, a także do badań demograficznych, urbanistycznych, mobilności społeczeństwa czy też analizy rozmieszczenia siedlisk w poszczególnych sołectwach.

Ksiądz chodząc po kolędzie spisywał, w poszczególnych miejscowościach, parafian wg kolejności ich zamieszkiwania. Kolęda odbywała się w poszczególnych wsiach i koloniach wg określonego, tradycyjnego porządku.

Spis ma formę tabeli, w której wyróżniono: liczbę porządkową wszystkich mieszkańców wsi (kolonii), numer domu, nazwisko i imię gospodarza, imię jego ojca, a w przypadku kobiet również nazwisko rodowe, powiązania rodzinne (siostra, brat, synowa, zięć), stan cywilny (żona, wdowiec, wdowa, kawaler, panna), wiek. Dzieci były zapisywane wg płci, najpierw synowie, a następnie córki, również podano ich wiek. Zapisywane były także dzieci nieślubne i służba domowa oraz domownicy nie będący bezpośrednio członkami rodziny. Spis natomiast nie uwzględniał dzieci, które już opuściły rodzinny dom. [...]

W Księdze spisu parafialnego odnotowani zostali tylko katolicy. Dla miejscowości, w których mieszkali: prawosławni, ewangelik i wyznania mojżeszowego podano liczbę mieszkańców odnotowaną w Spisie powszechnym z 1921 roku (Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. V, województwo białostockie, Nakładem Głównego Urzędu Statystycznego, Warszawa 1924, s. 71-72). Dodatkowo przy każdej miejscowości podano numer karty ze spisu dekanalnego, na której zapisani są jej mieszkańcy.

Tadeusz Ciszkowski
Grzegorz Ryżewski

Lista nazwisk występujących w spisie