Wiżajny

Access via Geneo search engine:

• Births: 1808-1835, 1837-1861, 1863-1864, 1867, 1898-1912 (updated: 2024-11-30)
• Marriages: 1808-1812, 1814-1815, 1817-1824, 1826-1835, 1837-1861, 1863-1864, 1867 (updated: 2020-05-06)
• Deaths: 1808-1811, 1814-1835, 1837-1861, 1863-1864, 1867 (updated: wp-dt-date 2020-05-06)
• Cmentarz: dane z 2018-06-24 (aktualizacja 2024-04-17)

Wiżajny, w dok. Wiżejni, osada, dawniej miasteczko, na płd. brzegu jeziora t. n., w pow. suwalskim, gm. i par. Wiżajny, odl. 34 w. od Suwałk na północ, a 11 w. od Kalwaryi, posiada kościół par. murowany, kościół par. ewang. murowany, szkołę początkową, urząd gm., aptekę, 175 dm., 2276 mk. W r. 1827 było 165 dm., 1342 mk. W osadzie odbywa się 6 jarmarków. Okolica W., pokryta niegdyś bagnami, stanowiła część puszczy, ciągnącej się aż do jeziora Wisztyniec, które należało do księstwa pruskiego. Starostwo niegrodowe wiżańskie, w wojew. trockiem, pow. grodzieńskim, nadane było r. 1638 Radziwiłłom. W bitwie nad Dźwiną (13 listopada 1661 r.) z wojskami Chowańskiego, uczestniczyła rota kozacka JMPana Lipnickiego, starosty wiżajnskiego i lejwańskiego (Dyaryusz Poczobuta Odlanickiego, str. 54). Według aktów podskarbińskich posiadała je w r. 1766 Strutyńska, płacąc kwarty złp. 2508. Na sejmie warszawskim w r. 1773-5 rządzące Stany nadały dobra te w emfiteutyczne władanie Róży z Platerów Strutyńskiej, wraz ze starostwem sejwejskiem (siejwiejskiem), z wsią Bolcie w pow. grodzieńskim i z wsią Zyrwiny z włókami Giełużańskiemi w Trockiem. W celu położenia kresu sporów o granice starostwa tego, na rzeczonym sejmie wyznaczona komisya, ostatecznie takowe uregulować miała (Vol. leg., VIII, 750-1). W obecnem stuleciu W. wchodziły w skład ekonomii Kadaryszki. Kiedy osada otrzymała prawo miejskie, niewiadomo. Uposażenie w ziemi otrzymała bardzo bogate. Parafią rz.-kat. uposażył Jan Kazimierz w r. 1659. Na miejscu pierwotnego, nowy kościół wznieśli podobno Strutyńscy. Spłonął on r. 1814. W 1825 r. częścią; ze ściągnionych zaległości na pokrycie długu dawnego Towarzystwa ogniowego (Rapport rady stanu), częścią z ofiar parafian zbudowano z cegły kościół p. w. św. Teresy. Podług szematyzmu z r. 1885 parafia liczy 3638 wiernych i należy do dekanatu suwalskiego. Zbór ewangielicki istnieje tu od r. 1842, lecz kościół wzniesiono. dopiero r. 1879, Parafia liczy 3709 dusz ludności niemieckiej. W. gmina ma 16623 mr. obszaru i 4393 mk. (6 praw., 2437 prot., 490 żyd.). Śród ludności stałej nieobecni (z powodu emigracyi przy pogranicznem położeniu) stanowią 24%. Gmina należy do sądu gm. okr. IV w Starej Hańczy, st. pocz. Szypliszki (o 21 w.). W skład gm. wchodzą: Antosin, Bolce, Burnyszki, Dziadówek, Dzierwany, Gromadczyna, Grzybina, Jaczno, Jacznówek, Jegliniszki, Kłajpeda, Kłajpedka, Kojle, Kramnik, Laskowskie, Leszkiemie, Ługiele, Mauda, Mierkinie Nowe, M. Stare, Miciszki, Okliny, Olszanka-Huk, Poddębszczyzna, Podgorzałek. Polulkiemie, Rakówek, Rogożajny Prywatne, R. Małe, R. Wielkie, Rozgulina, Skombobole, Stankuny, Stanuliszki, Stara Hańcza, Stołupianka, Sudawskie, Użmanda, Wiłkupie, Wizgóry, Wiżajny, Wysokie i Żelazkowizna. M. R. Wit.—Br. Ch.