Autor: Jamiński Zespół Indeksacyjny

Indeksacja akt metrykalnych Kotliny Biebrzańskiej, dawnego Dekanatu Augustowskiego, Suwalszczyzny, Ziemi Grodzieńskiej i okolic
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Okupacja niemiecka 1941-1944

Poniżej zamieszczamy kolejny fragment jednego z rozdziałów 3 tomu monografii parafii Jaminy. Książkę można zamawiać poprzez nasz sklep internetowy.

W sierpniu 1941 r. powstała niemiecka administracja cywilna. Utworzono Okręg (Bezirk) Białystok, będący pod zarządem Prus Wschodnich. Gmina Dębowo została włączona do powiatu (Kreis) Grajewo, a siedzibą gminy było Kroszewo. Urząd gminy mieścił w dużym budynku szkoły. Gminą Kroszewo zarządzał komisarz Neuman, był wyjątkowo wrogo nastawiony do polskiej ludności, może również dlatego, że na wojnie niemiecko-polskiej z września 1939 r., stracił rękę. Zamknięto wszystkie szkoły, pod groźbą kary nakazano zdać władzom niemieckim wszystkie radia i rowery. Przestały funkcjonować wszystkie sklepy w gminie, a kooperatywy, utworzone przez sowietów, zostały jeszcze przed wkroczeniem Niemców doszczętnie rozgrabione przez mieszkańców.

Na każdego rolnika nałożony został kontyngent dostarczenia niemieckim władzom mięsa, mleka, zboża i ziemniaków. Mieszkańcy mieli również nakaz pracy w lesie. Organizowane były tzw. sprzęgi po dwóch rolników z każdej wsi na tydzień. Mieli za zadanie ściąć ilość drzew ustalonych normą i wywieź na składnicę lub na tzw. „bindugę”[1] do rzeki w Sosnowie. Paszę i żywność musieli sobie zapewnić, a zakwaterowanie mieli u okolicznych rolników.[2]

Mieszkańcom nakazano wyrabiać nowe dowody tożsamości tzw. ausweisy. Zdjęcia do ausweisów robił Szczepan Żabiliński, organista z Jamin, który po wojnie założył w Augustowie znany zakład fotograficzny „Foto-bajka”.

Rys. 63. Ausweis Pelagii Godlewskiej z Lipowa.

Sołtysem w Jaminach został Władysław Lewoc[3], a zastępcą Stanisław Chilicki[4], zaś w Jaziewie Kazimierz Kasjan, pełniący te obowiązki od kilku kadencji. Zastępcą sołtysa był Zygmunt Janik[5] (senior), który w czasie okupacji sowieckiej należał do partyzantki, następnie aresztowany, uciekł z rozbitego więzienia w Grodnie. Prowadził samotnie gospodarstwo, ponieważ cała jego rodzina została wywieziona na Syberię. Żandarmi niemieccy często robili objazd po wsiach. Przyjmowano ich zazwyczaj u sołtysów i pojono bimbrem. Chociaż pędzenie bimbru było surowo zakazane, to żandarmi przymykali na to oko, pijaństwo było silniejsze od urzędowych zakazów. Zdarzył się nawet przypadek, że niemiecki żandarm z posterunku w Sztabinie o nazwisku Badyla, sam dostarczył kompletną aparaturę do pędzenia samogonu sołtysowi z Jamin[6].

[1] Binduga – miejsce nad rzeką, kanałem lub jeziorem, służące do składowania i przygotowania drewna do spławu

[2] „Wojna w mojej pamięci” Piotr Chilicki, Wydawnictwo JZI, 2017 r., str. 38

[3] Władysław Lewoc, syn Ignacego i Ludwiki z Haraburdów, ur. 23 marca 1893 r.

[4] Stanisław Chilicki, syn Teofila i Kazimiery z Murawskich.

[5] Zygmunt Janik został aresztowany przez Niemców wiosną 1944 r. Przez pewien okres przetrzymywano go w Augustowie w „Domu Turka”, w którym mieścił się areszt i siedziba Gestapo. Prawdopodobnie został zamordowany przez Niemców.

[6] „Wojna w mojej pamięci” Piotr Chilicki, Wydawnictwo JZI, 2017 r., str. 39

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Za pierwszego Sowieta

Poniżej zamieszczamy mały fragment jednego z rozdziałów 3 tomu monografii parafii Jaminy. Do czasu otrzymania książki z drukarni będziemy publikować jeszcze kilka podobnych fragmentów. Ciekawe wydarzenia, prawda? Książkę można zamawiać poprzez nasz sklep internetowy.

W 1940 r. jesienią zostali aresztowani Eugeniusz Panasewicz, lat 21 i Władysław Tomaszewski, lat 20, nie wrócili do domu, prawdopodobnie zmarli w syberyjskich łagrach. Na początku października 1940 r. aresztowano Teofila Chilickiego[1] i Kazimierza Grzywińskiego syna Aleksandry Grzywińskiej, ur. w 1887 r. Aresztowano ich za przynależność do POW i późniejszy udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Początkowo siedzieli w więzieniu w Grodnie, po wyroku sądowym, skazującym na 9 lat więzienia, przewieziono ich do Brześcia nad Bugiem. W czasie niemieckiego nalotu na Brześć, 22 czerwca 1941 r., nadzór więzienia uciekł, cywile wraz z grupą więźniów powyważali drzwi z cel i więźniowie uciekli. Teofil Chilicki wrócił do domu na początku lipca.

 Rys. 58. Teofil Chilicki w mundurze strzelca 41 Suwalskiego Pułku Piechoty. Zdjęcie z 1920 r.

W 1940 r. NKWD aresztowało Bronisława Kundę z Jamin, syna Jana, ur. w 1908 r. Wyrokiem sądu z dnia 31 stycznia 1941 r. został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano.[2]

W czerwcu 1941 r., aresztowani zostali Władysław i Wacław Lewoc z Jamin. Po kilku dniach wrócili do domu, po zbombardowaniu Grodna 22 czerwca 1941 r., uciekli z rozbitego więzienia. Część mieszkańców, by uniknąć aresztowania ukrywała się aż do wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, Marian Tomaszewski i Wacław Grzywiński latem ukrywali się głęboko w lesie w zbudowanych szałasach, gdzie rodzina po kryjomu dostarczała żywność. Zimą, spali w oborach i stodołach rolników, którzy mieli zabudowania blisko lasu. Stanisław Chilicki uciekł przed aresztowaniem i ukrywał się w specjalnie zrobionej skrytce we własnej stodole. Jan Lulewicz, kilkunastoletni chłopak z Jamin zginął w niewyjaśnionych okolicznościach zakłuty bagnetami, przez uciekających przed Niemcami, sowieckich żołnierzy. W podobnych okolicznościach, również od pchnięć bagnetem, śmierć poniósł Sieńko z Mogilnic.[3]

Sowiecka nienawiść do wszystkiego co polskie, odnosiła się nie tylko do ludzi, ale również do wszystkiego co było z tą polskością związane. Przykładem tego jest stojąca w lesie Łubianka, figura Matki Boskiej, wystawiona w 1939 r. przez tutejszych leśników, zresztą wywiezionych w 1940 r. na Syberię. Rosjanie urządzili sobie z figury tarczę strzelecką. Ślady postrzałów widoczne są do dziś.

[1] Teofil Chilicki, ur 16 sierpnia 1896 r. w Jaminach, syn Wincentego i Józefy z Talkowskich. Ukończył trzy oddziały szkoły powszechnej. Od 1917 r. należał do POW, sekcyjny pierwszej sekcji. Rozbrajał Niemców w Solistówce, Pomianach, Nettcie i Bargłowie w listopadzie 1918 r. Żołnierz 41 Suwalskiego Pułku Piechoty, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Odznaczony medalem niepodległości w 1933 r. W końcu lat trzydziestych XX wieku, radny powiatu augustowskiego.

[2] Wykaz spraw prowadzonych przez organa NKWD Zachodniej Ukrainy i Białorusi (wybór z Księgi Rejestracji Spraw Archiwalno-Śledczych NKWD ZSRR), sygn. ZUB- -/7/187/17, Baza Polaków i obywateli II RP innych narodowości skazanych w latach 1939-53 na najwyższy wymiar kary, sporządzona przez “Memoriał” na podstawie materiałów Komisji Sądowej Biura Politycznego KC WKP(b), sygn. SKR -644-93-15-1 (Ośrodek „Karta”)

[3] „Wojna w mojej pamięci” Piotr Chilicki, str. 36

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Bargłów – indeksy urodzeń z lat 1810-1811

Wyszukiwarka Geneo została zasilona kolejną porcją indeksów z parafii Bargłów. Są to urodzenia z lat 1810-1811, a konkretnie od maja 1810 roku do końca roku 1811. Łącznie jest to ponad 370 indeksów z jednej księgi Akt Stanu Cywilnego.

Wszystkie metryki podpisywał Wojciech Mierkowski, świecki Urzędnik Stanu Cywilnego. Miał on niewątpliwą przyjemność podpisywania metryki urodzenia własnego syna Karola Feliksa, który urodził się w domu dziadka ze strony matki – Antoniego Chojnowskiego w Kamionce. Chojnowscy byli dziedzicami majątku Kamionka wspólnie z Karwowskimi. Przedstawiciele obu tych rodzin dość często pojawiają się jako świadkowie zgłoszeń wielu dzieci urodzonych we wsiach Gminy Bargłów.

Karol zmarł dwa lata później, ale jego metrykę znajdziemy już w aktach parafii Janówka.

Wojciech Mierkowski nie stroni od podawania relacji pomiędzy świadkami a rodzicami zgłaszanych dzieci. Są one tak liczne i tak szczegółowe, że analizując tylko tę jedną księgę można zbudować całkiem rozległe drzewo genealogiczne. Takie informacje tylko w naszej wyszukiwarce! Zapraszamy!

Księgę zindeksowała Renata Rapczyńska. Dziękujemy!

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Krasnopol – indeksy urodzeń z lat 1810-1818

Kościół w Krasnopolu

Ostatnia w tym miesiącu aktualizacja bazy danych wyszukiwarki Geneo spodoba się niewątpliwie miłośnikom parafii Krasnopol. Dodaliśmy bowiem niemal 1000 indeksów z 9 ksiąg urodzeń Akt Stanu Cywilnego tej parafii. Mimo największej staranności jaką przyłożyliśmy do procesów indeksacji i weryfikacji należy z pewną rezerwą podchodzić do nazwisk pojawiających się w tych metrykach, zwłaszcza nazwisk rodowych matek.

Niestety proboszczowie, piastujący również funkcję Urzędników Stanu Cywilnego, nie przykładali zbyt wielkiej wagi do prawidłowego zapisu. Nazwiska w metrykach obarczone są nie tylko błędami literowymi, ale czasem zamiast nazwiska rodowego matki podawano jej nazwisko po pierwszym mężu, albo wręcz nazwisko nie zgadzające się z żadnymi wcześniejszymi lub późniejszymi zapisami dotyczącymi tej samej osoby. Podczas procesu weryfikacji porównywaliśmy zapisy z lat sąsiednich, a także zapisy ze zindeksowanych już metryk ślubów i zgonów, aby naprawić choć część niechlujstwa spisujących księgi. Przykład małżonki Jana Węgrzynowicza poniżej.

Zapewne nie jest to koniec tego typu poprawek, które będą się pojawiać wraz z dostępnością kolejnego materiału porównawczego.

Jako ciekawostkę można podać, że wśród dodanych indeksów znajduje się metryka dziecka strażnika leśnego Zygmunta Buczackiego. Nie byłoby w tym nic specjalnego, gdyby nie fakt, że ojciec był wyznania mahometańskiego.

Wszystkie księgi zindeksowała Wiola Ostrowska. Dziękujemy!

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Jaminy – poprawki w indeksach

Kościół w Jaminach

Wydrukować indeksy to nie to samo co je opublikować w Internecie. Publikacja indeksów w sieci ma tę zaletę, że można je błyskawicznie zaktualizować, gdy na przykład wykryje się jakiś błąd lub niespójność. Z drukiem nie jest tak łatwo – to co ujrzy papier, pozostanie na nim przez długie lata. Dlatego przed drukiem 3 tomu monografii parafii Jaminy po raz kolejny szczegółowo przyjrzeliśmy się indeksom z ksiąg metrykalnych tej parafii. Mimo tego, że tom 3 dotyczy “Zgonów”, to zawiera również uzupełnienia urodzeń, ślubów i zapowiedzi. Przeglądaliśmy więc wszystkie rodzaje indeksów. Teraz, gdy prace nad drukiem zostały zakończone, efekt przeglądania znalazł się w wyszukiwarce Geneo. Zmian nie ma dużo – w końcu indeksy były już wielokrotnie weryfikowane wcześniej – i dotyczą głównie ujednolicania pisowni nazwisk. Ci z Was, którzy do tej pory mieli trudności ze znalezieniem swoich przodków i krewnych z parafii Jaminy, być może teraz łatwiej ich wyszukają. Zapraszamy!

Opis 3 tomu uzupełniliśmy również o listę nazwisk pojawiających się w indeksach.

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Jeleniewo – indeksy urodzeń z 1814 roku

Do wyszukiwarki Geneo dodaliśmy urodzenia z parafii Jeleniewo z księgi stanu cywilnego z roku 1814.

Ze znamienitych osób stawiających się w urzędzie wymienić należy Jana Nepomucena Ejsmonta, Sędziego Pokoju Powiatu Dąbrowskiego, który w obecności lekarza pruskiego Karola Ludwika Adlera i Józefa Woruszyła, mieszkańca Gminy Wiżajny zgłasza urodzenie córki.

Ponad 200 lat temu urzędnik stanu cywilnego spisał urodzenia 294 dzieci i tyleż indeksów przygotowała dla nas Agnieszka Matusiak. Dziękujemy!

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Jaminy – Tom 3 – Zgony

Po blisko 7 latach naszej pracy kończymy tomem „Zgony” prace nad archiwami i metrykami parafii Jaminy.

Każdy z poprzednich tomów prezentował zebrane materiały dotyczące historii tych ziem i jej mieszkańców w różnych przedziałach czasowych. Począwszy od tomu I „Urodzenia”, gdzie przedstawiliśmy historię początków osadnictwa aż do czasów powstania listopadowego. Obejmował on zapisy ksiąg metrykalnych dot. urodzeń z okresu 1795-1912.

W drugim tomie „Śluby”, opis historycznych wydarzeń obejmuje czasy po po-wstaniu listopadowym, poprzez powstanie styczniowe, odzyskanie niepodległości aż do wybuchu II Wojny Światowej, gdzie zapisy o ślubach zawierają lata 1797-1936. Dla uzupełnienia materiałów znalazły się tam także ocalałe zapisy dotyczące zapowiedzi.

Ten obecny, III tom pt. „Zgony” zamyka formalnie prace nad archiwaliami związanymi z parafią Jaminy, a jego część historyczna sięga okresu II Wojny Światowej i tragicznych wydarzeń, jaką była m.in. Obława Augustowska. Stanowi zwieńczenie naszej długoletniej pracy nad parafią Jaminy i syntezę wydarzeń aż do lat 80-tych XX wieku.

Główna treść tej książki to tradycyjnie unikalne ujęcie zapisów z zachowanych ksiąg metrykalnych dot. zgonów i obejmuje zakres lat 1792 – 1945. Jak widać, prezentowane zapisy o zgonach stanowią jednocześnie najstarsze zachowane zapisy metrykalne o mieszkańcach tej parafii.

Z upływem lat od wydania pierwszego tomu „Urodzenia” udało się także uzyskać dostęp do nowych materiałów, które stanowią bezcenne uzupełnienie poprzednich tomów i są to: spisy urodzony w latach 1913-1916; spisy zapowiedzi i ślubów z lat 1937- 1939 oraz księga tercjarska z lat 1932-1955 i księgi szkaplerza karmelitań-skiego z lat 1932-1957.

Każdy z kolejnych tomów podobnie jak i ten zawiera coraz więcej materiału zdjęciowego pozyskanego dzięki zaufaniu i współpracy Państwa z nami.

W swojej pracy skupiamy się na genealogii, która w ten sposób staje się perspektywą i podstawą do poznania lokalnej historii o wiele ciekawszej niż ta podręczni-kowa, ogólna. Pragniemy w ten sposób dotrzeć i zachęcić także Was do poznania przeszłości swoich przodków oraz regionu ich zamieszkiwania. Nie jest to praca naukowa i wzięła się z pasji grupy pasjonatów do genealogii i historii regionu.

Każdy z tomów obejmował symboliczne wydarzenia z życia pokolenia, począwszy od narodzin, poprzez śluby aż po zgony. Nieskromnie wydaje się nam, że czytelnik otrzymał książki zupełnie wyjątkowe, choć nienapisane ręką zawodowców. Ufamy, że będą służyły kolejnym pokoleniom, jako bezcenne źródło informacji.

Tom 3 „Zgony” można już zakupić w naszym sklepiku internetowym w cenie 60 zł. Można również zakupić komplet wszystkich 3 tomów ze zniżką 10% w stosunku do normalnej ceny. Wszystkie zamówienia będziemy realizować po otrzymaniu nakładu z drukarni, a więc najprawdopodobniej w 3 tygodniu maja.

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Janówka – indeksy urodzeń z lat 1882-1888

Kościół w Janówce

Po pewnej przerwie związanej z zaangażowaniem znacznej części Zespołu w przygotowanie do druku 3 tomu monografii o Jaminach publikujemy indeksy urodzeń z parafii Janówka z lat 1882-1888. Wystarczy zajrzeć do wyszukiwarki Geneo, aby zapoznać się z nowymi danymi.

W tym okresie rodzi się m. in. trójka dzieci miejscowemu organiście Stanisławowi Karpowiczowi, a także Jakubowi Chmielewskiemu – wójtowi Gminy Dowspuda, szlachetnemu Michałowi Gocewiczowi, Konstantemu Sokołowskiemu – gminnemu nauczycielowi, wielu strzelcom i strażnikom leśnym oraz licznie tu pojawiającym się żołnierzom. Na marginesach znajdziemy informacje o ślubach zawartych na początku 20. wieku nie tylko w Janówce, ale i w ościennych parafiach, w tym raczkowskiej.

Niemal 1300 metryk z języka rosyjskiego zindeksowała Barbara Muzyk. Dziękujemy!

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Krasnopol – indeksy zgonów z lat 1810-1817

Kościół w Krasnopolu

Do wyszukiwarki Geneo dodaliśmy jednorazowo 7 ksiąg Akt Stanu Cywilnego zawierających zgony z parafii Krasnopol z lat 1810-1817.

Spośród 435 metryk znajdziemy kilka ciekawych. W Pojezierzu umiera wielmożny Romuald Grzędziński, komornikowicz powiatu grodzieńskiego, a jego zgon zgłasza brat Piotr, pisarz Sądu Pokoju z Sejn. W karolińskim dworze z kolei umiera Jaśnie Pan Michał Radłowski, posesor emfiteutyczny (czytelnikom pozostawiamy samodzielne rozszyfrowanie tego określenia). Tu zgłaszającym jest Jaśnie Pan Bartłomiej Boraczewski, burmistrz Sejn.

Równie interesujący jest akt zgonu 3-letniej córeczki Ewy Sawickiej, która wędrując z matką z kalwaryjskiego festunku do Krasnegoboru zmarła gdzieś w środku Puszczy Smolańskiej (tak właśnie zapisano w metryce bez wskazywania miejscowości). Świadkami zgonu byli inni towarzysze podróży: Żyd Kopek z Kalwarii i Józef Mrówczyński idący do Warszawy.

Znajdziemy tam też jeden akt urodzenia, spisany omyłkowo, a następnie przekreślony. Umieściliśmy go, z odpowiednią adnotacją, w bazie urodzeń.

Wszystkie księgi zindeksowała Wiola Ostrowska. Dziękujemy!

 
Opublikowano przez — Dodaj komentarz

Bargłów – indeksy ślubów z lat 1869-1873

Księgi ślubów są chyba najbogatszym źródłem informacji o ludziach dawniej żyjących. W każdym z aktów poznajemy dwoje małżonków zakładających nową rodzinę ale także często ich poprzednie związki, rodziców, świadków, sąsiadów, zawody, funkcje lub status społeczny. W niektórych przypadkach są zawarte informacje o narodzinach i uznaniu dzieci przedślubnych, zawarcia intercyzy przedślubnej, dyspensy z powodu pokrewieństwa.

Oddajemy więc w Wasze ręce kolejne 317 aktów ślubów z lat 1869-1873 z parafii Bargłów leżącej dawniej na pograniczu i zawierającej bogactwo danych o mieszkańcach tej parafii, często skąd przybyli. Nowo zaślubieni w Bargłowie pochodzili m.in z parafii: Augustów, Bakałarzewo, Białaszewo, Kaletniki, Krasnybór, Lipsk, Grajewo, Grabowo, Jaminy, Jeleniewo, Studzieniczna, Szczebra, Suwałki, Sejny, Wigry, Puńsk, Raczki, Rajgród, Rydzewo, Wąsosz, Janówka, z Prus np. ze Świętej Lipki k. Kętrzyna, a nawet Sankt Petersburga.

Jesteśmy zawsze ciekawi czy dzięki naszej pracy udało Wam się odnaleźć ślady przeszłości. Zapraszamy do zapoznania się z zaawansowanymi funkcjami wyszukiwarki Geneo i przeszukania naszych wpisów i bazy danych.

Księgę z języka rosyjskiego zindeksował Zbyszek Mierzejewski. Dziękujemy!