Staroobrzędowcy. Zestawienie bibliograficzne w wyborze

Południowa część Suwalszczyzny, która znajduje się w obecnych granicach Państwa Polskiego stanowi mieszankę wielu kultur. Obecnie rejon zdominowany jest przez mieszkańców wyznania rzymsko-katolickiego, ale dawniej mieszkańcy innych wyznań stanowili znaczący odsetek populacji. Wśród nich są również staroobrzędowcy, którzy do dziś przetrwali i kultywują swoje tradycji w kilku wsiach Suwalszczyzny. Wkrótce szerzej napiszemy, dlaczego akurat teraz interesujemy się staroobrzędowcami.

Poniższa bibliografia książek i artykułów w czasopismach dotyczy właśnie staroobrzędowców. Publikujemy ją, gdyż stanowi cenny zbiór źródeł, w których znajdziemy mnóstwo informacji na temat tej niezwykle ciekawej kultury. Zestawienie to zostało opublikowane w 2014 roku na stronie internetowej Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach w dziale Oferta Biblioteki Pedagogicznej CEN. Wersję PDF można pobrać bezpośrednio ze strony Centrum.

Książki

1. Architektura sakralna: pow. augustowski, sejneński, suwalski / oprac. aut. Joanna Kotyńska Stetkiewicz, Grzegorz Ryżewski. Białystok, 2005. – (Katalog Zabytkowego Budownictwa Drewnianego Woj. Podlaskiego; t. 1). ISBN 83-921638-6-9
2. Droga Konstantyna Gołubowa od starowierstwa do prawosławia: karty z dziejów duchowości rosyjskiej w drugiej połowie XIX wieku / Eugeniusz Iwaniec. Białystok, 2001. ISBN  83-85368-67-1
3. Ludowe tradycje Suwalszczyzny / Marian Pokropek; aneks: Wielokulturowy folklor muzyczny Suwalszczyzny / Gustaw Juzala-Deprati; red. nauk. Piotr Kuczek, Krzysztof Snarski, Mirosław Nalaskowski. Suwałki, 2010. ISBN 978-83-925968-7-5 + płyta: Folklor muzyczny Suwalszczyzny
4. Osadnictwo staroobrzędowców w powiecie augustowskim / Eugeniusz Iwaniec, [w:] Studia i materiały do dziejów Pojezierza Augustowskiego: praca zbiorowa / pod red. Jerzego Antonowicza. Białystok, 1967, s. 401-428. – (Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego; nr 9)
5. Po ziemi augustowskiej: przewodnik dla turysty i wczasowicza / Irena i Wojciech Baturowie. Suwałki, 1993. ISBN  83-900828-3-7. Wyd. 2 popr. i rozsz., 1997. ISBN 83-904804-9-2
6. Po ziemi sejneńskiej: przewodnik turystyczny / Irena Baturowa; współpr. Wojciech Batura. Suwałki, 2001. ISBN 83-87415-26-X
7. Podstawy wiedzy regionalnej: ziemia suwalska / Jan Bacewicz. Słobódka, 2002. ISBN 83-916347-2-8
8. Powiat augustowski: ziemia piękna i gościnna / tekst Wojciech Batura; wspłópr. Małgorzata Mikos, Jarosław Szlaszyński. Augustów, 2007. ISBN 978-83-922903-1-3
9. Romans z Suwalszczyzną / Stefan Maciejewski. Suwałki, 2008. – (Biblioteka Suwalska / pod red. Janusza Kopciała). ISBN 978-83-87415-47-1
10. Rosjanie – staroobrzędowcy w Polsce= Russkie staroobrâdcy v Pol’še / [aut. fot. Krzysztof Czyżewski i in.; red. Adam Pogorzelski, Olga Pogorzelska; tł. Natalia Pastuszenko, Wiesław Szumiński, Krystyna Czubińska]. Suwałki, 2007. ISBN 978-83-925941-0-9
11. Rozmaitości gminy augustowskiej / Edward Anuszkiewicz. Suwałki, 2002. ISBN 83-910014-3-1
12. Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego / Michał Głuszkowski; Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wydział Filologiczny. Instytut Filologii Słowiańskiej. Toruń, 2011. ISBN 978-83-231-2682-9
13. Staroobrzędowcy na ziemi suwalsko-sejneńskiej / Marian Marek Drozdowski, [w:] Przeszłość natchnieniem dla teraźniejszości: sympozjum historyczne i świętowojciechowe Ełk, 20-22 kwietnia 1994 roku. Ełk, 1996, s. 135-142
14. Starowiercy / Andrzej Sidor. Białystok, 2010
15. Starowierski Świat= Starowerski Mir / scenariusz wystawy, kompozycja, dobór materiału Krzysztof Snarski; konsultacja merytoryczna Eugeniusz Iwaniec; współpr. Adam Żulpa; przygotowanie fot. Kazimierz Sobecki ARTEKST. Suwałki, 2010. ISBN 978-83-61494-44-7
16. Suwałki: miasto nad Czarną Hańczą: praca zbiorowa / pod red. Janusza Kopciała. Suwałki, 2005. ISBN 83-87415-37-5
17. Województwo suwalskie: przeszłość, teraźniejszość, perspektywy: praca zbiorowa / pod red. Janusza Kopciała; Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej. Suwałki, 1995. ISBN 83-900828-7-X
18. Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w. / Eugeniusz Iwaniec. Warszawa, 1977. – (Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego; nr 23)

Artykuły w czasopismach:

1. Akta Centralnych Władz Wyznaniowych Królestwa Polskiego jak źródło do badań nad stosunkami wyznaniowymi na Suwalszczyźnie i Zaniemeniu w latach 1815-1866 / Jerzy Szumski // Rocznik Augustowsko-Suwalski. – 2006, t. 6, s. 165-170
2. Aleksy II wzywa do pojednania ze staroobrzędowcami / kg // Wiadomości KAI. – 2000, nr 52/53, s. 40
3. Bizantyjska kropla / Jan Leski // Jaćwież 1987, nr 3, s. 10-11 i 16
4. Cmentarze staroobrzędowców / Janusz Mackiewicz // Jaćwież. – 2000, nr 10, s. 13-14
5. Dezintegracja i reintegracja społeczności starowierczych / Krzysztof Snarski // Rocznik Augustowsko-Suwalski 2006, t. 6, s. 157-16
6. Egzotyczna wieś starowierów / Andrzej Wyszkowski // Argumenty 1979 [25.11.1979]
7. Epidemia cholery na Suwalszczyźnie wśród Filiponów (Starowierców) w 1853 roku / Tadeusz Dzierżykray-Rogalski // Rocznik Białostocki. 1968, t.8, s. 467-472
8. Kozacy starowierscy pod polskim dowództwem / Stefan Pastuszewski // Świat Inflant. – 2012, nr 4, s. 5-8
9. Lestowka – różaniec staroobrzędowców / Piotr Malczewski // Jaćwież. – 2007, nr 37, s. 42-43
10. Ludność wyznania staroobrzędowego z powiatów augustowskiego i suwalskiego: (rys demograficzny i charakterystyka somatometryczna) / Janusz Charzewski, Jadwiga Charzewska // Rocznik Białostocki. - 1970, t. 10, s. 259-278
11. Molenna, bajnia i … / Adam Żulpa // Jaćwież. – 1998, nr 3, s. 21-24
12. Najkrótszy słownik sekt i herezji Kościoła Wschodniego / Jan Gondowicz // Literatura na Świecie. – 1989, nr 4, s. 133-164
13. Podlaska Oktawa Kultur / ( C) // Przegląd Augustowski. – 2013, nr 8, s. 9
14. Riabina / (J. D.) // Przegląd Augustowski. – 2004, nr 7, s. 6
15. Rok „Riabiny” / Józefa Drozdowska // Przegląd Augustowski. – 2009, nr 1, s. 15
16. Saga o starowierach / Stefan Maciejewski // Jaćwież. – 1998, nr 3, s. 13-21
17. „Staroobrzędowcy” / Zofia Piłasiewicz // Przegląd Augustowski. – 2006, nr 10, s. 8
18. Staroobrzędowcy rosyjscy na ziemiach polskich w naukowej literaturze powojennej (1945-1976) / Iryda Grek-Pabisowa // Rocznik Białostocki 1981, t. 14, s. 385-399
19. Staroobrzędowcy w dokumentach władz (1945-1970) / Tadeusz Radziwonowicz // Rocznik Augustowsko-Suwalski. – 2008, t. 8, s. 169-186
20. Staroobrzędowcy z Augustowszczyzny – historia i współczesność / Andrzej Makowski // Przegląd Augustowski. – 2012, nr 7, s. 4-5
21. Staroobrzędowcy z okolic Augustowa / Andrzej Makowski // Przegląd Augustowski. – 1998, nr 3, s. 11
22. Stereotypowy i rzeczywisty wizerunek polskiego staroobrzędowca / Krzysztof Snarski // Rocznik Augustowsko-Suwalski. – 2007, t. 7, s. 101-108
23. Wesele u staroobrzędowców w Suwalskiem – dramaturgia i muzyka obrzędu / Urszula Nalaskowska // Almanach Sejneński. – 2003, nr 1, s. 265-279
24. Wschodni Kościół Staroobrzędowcy – nie posiadający hierarchii duchowej w Polsce / Wojciech Słomski // Martyria. – 1995, nr 11, s. 13
25. Zamilkły chóry, ustały pokłony / Eugeniusz Pietruszkiewicz // Jaćwież 1998, nr 3, s. 18-21
26. Zespół staroobrzędowy Riabina / Krzysztof Snarski // Jaćwing 2014, nr 2, s. 13-14

Inne:

1. Riabina: pieśni staroobrzędowców= Songs of the Old Believers: Maria Jefimow, Anna Jefimow Irena Fomin, Zinaida Ancipow, Marta Ancipow, Anastazja Tichonow – zespół, śpiew. ZPR S. A. Records, 2000. – (Muzyka Źródeł) [1 płyta CD] + tekstowy dok. towarzysz.
2. Riabina: tradycja i bogactwo kulturowe: film zrealizowany z okazji obchodów jubileuszu 25 lecia pracy artystycznej zespołu folklorystycznego RIABINA / osoby biorące udział w pracach przy nagraniu filmu: Mirosław Nalaskowski, Małgorzata Kalisz, Halina Suchodolska, Mieczysław Kapłanow, Wojciech Batura, Anastazja Kuźniecow, Dawid Lipiński, Belogic Studio [płyta DVD]. Żarnowo Drugie, 2013
3. Riabina w styrawierskyj dzjariewni / skład zespołu: Marta Ancipow, Zinaida Ancipow, Irena Fomin, Anna Jefimow, Maria Jefimow, Wiera Jewdokimow; konsultacje Mirosław Nalaskowski, opieka organizacyjna GOK w Żarnowie: Bogumiła Danilczyk; realizacja nagrań Zdzisław Wasilewski. Konador Firma Fonograficzna, 2008 [1 płyta CD] + tekstowy dok. towarzysz.
4. Rubis d’Orient / Zofia Piłasiewicz, [w:] Opowieść o ziemi augustowskiej: antologia / wybór, układ i red. Zbigniew Fałtynowicz. Augustów, 2007, s. 146-147 [wiersz]

Bibliografię przygotowano na podstawie księgozbiorów Muzeum Ziemi Augustowskiej, Biblioteki Pedagogicznej Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach, Filii w Augustowie, Miejskiej Biblioteki Publicznej Augustowskich Placówek Kultury w Augustowie i prywatnego księgozbioru Józefy Drozdowskiej.

Opracowała Józefa Drozdowska, Biblioteka Pedagogiczna Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach, Filia w Augustowie