Przerośl

Dostęp poprzez wyszukiwarkę:

• Urodzenia: 1860-1861, 1864-1865 (aktualizacja 26 wrzesień 2023)
• Śluby: 1814, 1860-1861, 1864-1867 (aktualizacja 26 wrzesień 2023)
• Zgony: 1813-1825, 1865-1867 (aktualizacja 26 wrzesień 2023)

Przerośl, dawniej Przerośla, os. miejska, przed 1867 r. miasteczko, przy źródłach rzeczki Rominty [Dziś w górnym biegu Błędzianka.], dopływu Pregoły, nad jeziorem zwanem Kościelne, pow. suwalski, gm. i par. Przerośl. Leży w pobliżu granicy pruskiej, odl. 10 w. na północ od Filipowa, 25 w. od Suwałk, posiada kościół par. drewniany, szkołę początkową, urząd gminny, 153 dm., 1703 mk. Sąd gminny okr. II i st. poczt. w os. Filipów. W 1827 r. było tu 218 dm. i 1645 mk. Zawiązkiem P. była osada leśna w królewskiej puszczy przełomskiej. W osadzie tej stanął mały kościołek drewniany, lecz nieliczna i uboga ludność nie mogła dostarczyć dochodów plebanowi. Zygmunt August nadał osadzie prawo miejskie i uposażył plebana sześcioma włókami ziemi i 6 placami w mieście. Zamiast dziesięciny łany miejskie i przyległej wioski Krzywej Woli (dziś Krzywulka) miały płacić plebanowi po 2 grosze, nadto otrzymał prawo rybołówstwa w jeziorze i rzece. W 1576 r. 23 list. Stefan Batory nadał (potwierdził ?) miastu prawo magdeburskie i herb (lew za kratą). August II nadał plebanowi jeszcze dwie włóki w 1696 r. na prośbę kś. Jerzego Lisowskiego. P. leżąc na trakcie handlowym z Grodna na Augustów, Raczki, Filipów do Prus prowadzącym, jako punkt pograniczny, stanowiła dość ożywiony rynek handlowy. Około 1800 r. jest ona jednym z najludniejszych miasteczek tej okolicy, ma bowiem 1166 mk. i 230 dm., a więc tyleż co Suwałki (1184 mk.) i Maryampol (1178) a więcej niż Sejny (516 mk.). Holsche (t. I, 442) podaje, iż rozwijał się tu dość żywy ruch handlowy i miasto się podnosiło. Stał wtedy garnizonem szwadron huzarów pruskich i miał tu swe magazyny. Później, po wcieleniu tych okolic w obręb Księstwa Warszawskiego i królestwa polskiego, ludność P. zajmuje się głównie przemytnictwem. W 1828 r. wystawiono nowy kościół drewniany, kosztujący 2040 rs. W r. 1857 miała P. 198 dm. i 1887 mk. (1131 żydów). Przeprowadzenie dróg żelaznych w Prusach i królestwie zdala od P. osłabiło ruch handlowy i zubożyło P., skutkiem czego ludność się zmniejszyła. W 1883 r. wyrestaurowano kościół i wzniesiono nową plebanię. P. par., dek. suwalski, 2626 dusz. P. gmina należy do s. gm. okr. II w Filipowie, ma 5693 mr. obszaru i 1932 mk. W skład gminy wchodzą: Prawylas wś, Przerośl osada i wś, Samborowszczyzna, Sypytka. Przeroślskie starostwo niegrodowe leżało w wdztwie trockiem, pow. grodzieńskim. Podług spisów podskarbińskich z r. 1766 obejmowało miasto Przerośl z przyległościami, które w tym czasie po Mejerach posiadał Białozór, opłacając z nich kwarty złp. 1562 gr. 11; hyberny zaś cały powiat grodzieński nie uiszczał.