Miejscowości Prus Wschodnich

Wielokrotnie podczas indeksacji dokumentów przede wszystkim metrykalnych z terenów Suwalszczyzny, spotykałem się z osobami powiązanymi z terenami Prus Wschodnich. Były to najczęściej miejsca urodzenia lub zamieszkania. W licznych przypadkach, zwłaszcza gdy wzmiankowane miejscowości leżały w głębi Prus miałem poważne trudności ze zidentyfikowaniem ich – były zapisane bądź po niemiecku, bądź miały spolszczoną nazwę niemiecką.

W takiej sytuacji radziłem sobie wyszukując podobnie brzmiącej miejscowości w Słowniku polskich nazw miejscowości w b. Prusach Wschodnich i na obszarze b. Wolnego Miasta Gdańska według stanu z 1941 r. autorstwa Władysława Chojnackiego. Słownik powstawał przez kilka lat okresu II wojny światowej i został wydany dopiero w 1946 r. Składa się z dwóch części: pierwsza obejmuje Prusy Wschodnie w granicach z 1938 r., według stanu administracyjnego z 1941 r. (z wyłączeniem 9 powiatów leżących w całości po stronie ZSRR), druga — terytorium b. Wolnego Miasta Gdańska. Powiaty przecięte linią graniczną między Polską a ZSRR autor uwzględnił w całości.

Każda z miejscowości ma nazwę niemiecką, polską oraz informacje o przynależności administracyjnej, o ile takową udało się stwierdzić. Autor pominął miejscowości o nazwach czysto niemieckich, które nigdy nie miały nazw polskich.

Mimo tych wszystkich pominięć ten słownik okazał się dla mnie najbardziej przydatną publikacją umożliwiającą identyfikację miejscowości w indeksowanych materiałach. Jednak nie zawsze w materiałach pisanych odręcznie udaje się odczytać pełny wyraz, o czym wielu indeksujących przekonało się niejednokrotnie. Mało tego, pojawiają się błędy literowe, gdyż dla zapisujących ze słuchu nazwy odległych miejsc były zupełnie obce. W konsekwencji, nawet mając pod ręką tak wspaniałe źródło jak powyższy Słownik znalezienie miejscowości tylko na podstawie fragmentu jej nazwy trwało długo, a czasem musiałem się wręcz poddać.

Postanowiłem więc, przenieść zawartość Słownika do excela. Skupiłem się na jego pierwszej części, czyli bez byłego Wolnego Miasta Gdańska. Praca zajęła kilka godzin (porządkowanie danych, poprawianie mnóstwa błędów OCR, itp.), ale było warto. Od tamtej pory gdy natrafiam na miejscowość z Prus Wschodnich, błyskawicznie udaje mi się odszukać daną miejscowość. Jednak to nie koniec.

Wielokrotnie podkreślałem, że dzieląc się pracą, udostępniając ją, przyczyniamy się do szybszego rozwoju danej dziedziny. Pomyślałem więc, że warto udostępnić tego excela, najlepiej w formie przeszukiwalnej tabeli html. Jak pomyślałem tak uczyniłem: https://jzi.org.pl/pomoce/slownik-polskich-nazw-miejscowosci-w-b-prusach-wschodnich/ Mam nadzieję, że przyda się nie tylko mi, ale również innym indeksującym, a udostępnienie przyczyni się do szybszej i dokładniejszej indeksacji dokumentów nie tylko z Suwalszczyzny.