Podmioty działalności handlowej w Raczkach w latach 1920-1936

Utrata praw miejskich niewielkich miast w guberni suwalskiej ukazem carskim z dnia 1 czerwca 1869 roku, ruch migracyjny wywołany wahaniami nastrojów politycznych oraz zastój gospodarczy, doprowadził do powolnego upadku miasteczek o charakterze handlowym, między innymi takich jak leżące na pograniczu Raczki. W zdegradowanych do osady miejskiej Raczkach ruch w handlu prowadzony był od setek lat głównie przez starozakonnych i to nie zmieniło się, aż do wybuchu II wojny światowej, z tą tendencją, iż miejscowi innych wyznań po zakończeniu Wielkiej Wojny i długiej, niemal pięcioletniej okupacji niemieckiej otwierali niewielką działalność handlową, która jednak była nikłą konkurencją dla miejscowych Żydów. Powodem tego były przede wszystkim wyższe ceny oraz niższej jakości produkty niż w sąsiedzkich punktach żydowskich, a także niski kapitał wniesiony w rozwój przedsiębiorczości.

W „Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej” wydanego w roku 1924 w gminie Dowspuda z siedzibą w Raczkach, na dzień 30 września 1921 roku, ogółem spisano w charakterze mieszkańców 6037 osób, z czego w samej osadzie miejskiej mieszkało 1558 osób (686 mężczyzn i 872 kobiety) w 252 budynkach o przeznaczeniu mieszkalnym. Wyznanie rzymsko – katolickie zadeklarowało 980 osób, zaś mojżeszowe 533, z czego narodowość żydowską wskazało 506 osób. W osadzie zarejestrowano również 5 Białorusinów, 17 Niemców i 10 osób innej narodowości. Większość osób parała się popularnym w tamtym okresie przemytem drobnych towarów, niewielkim rzemiosłem i głównie prowadzeniem działalności rolniczej. Po odzyskaniu niepodległości rozwijała się również dobrze prosperująca spółdzielczość, z nowopowstałą spółdzielnią mleczarską i spożywczą, spółdzielnią zdrowia spożywczą, czy choćby Kasą Stefczyka (na bazie założonej przed wojną kasie zapomogowo – pożyczkowej). Płynnie funkcjonowało również życie społeczno – kulturalne i oświatowe. W strefie handlowej odbywał się znaczny ruch w eksporcie inwentarzem żywym, głównie gęśmi i końmi, które drogą kolejową przewożone były do pobliskich Prus Wschodnich. Niestety, dość spektakularny i dynamiczny rozwój w handlu i eksporcie w latach 20-tych i z początkiem lat 30-tych zakończył się niespodziewanie szybko. Tendencję spadkową w obrotach notowano już latach 1934-1935, a fatalne w stosunku do lat poprzednich roczniki 1936 oraz 1937 nie wróżyły niczego dobrego. Ostatecznie, handel w Raczkach zamarł w roku 1939 zatrzymany przez wybuch II wojny światowej.

Poniżej przedstawiamy spis zarejestrowanych podmiotów handlowych w latach 1920-1936. Spis sporządzono na podstawie wydawanych w Warszawie: „Obwieszczeń publicznych – dodatku do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości” z lat 1920-1934 oraz wpisów do rejestrów handlowych Sądu Okręgowego w Suwałkach i Grodnie – wydziału zamiejscowego w Suwałkach (do roku 1936). Na uwagę zasługuje podanie dokładnych adresów z tzw. „numeracją policyjną”, zmiana nazw ulic w okresie międzywojennym (np. Augustowska na ulicę 3 Maja, Rynek/ ul. Rynkowa na Plac Paca) oraz skupienie się strefy handlowej niemal wyłącznie wzdłuż głównej osi przecinającej rynek, biegnącej w kierunku zachodnim (od obecnej ulicy 1 Maja do ulicy Kościelnej), wokół rynku, a także wzdłuż ulicy Suwalskiej.

Abramska Fejga – „Sklep kolonjalny”, ul. Augustowska 10
Alle Lejzor – „Sklep kolonjalny, ul. Szkolna 41
Atimoni Lejba – „Skup zawodowy drzewa, produktów rolnych, ptactwa i koni”, ul. Kościelna
Austern Auser – „Sklep kolonjalno – galanteryjny”, Rynek 165, „Sklep kolonjalny”, Rynek 122
Austern Chaja – Gitla – „Sklep kolonjalno – galanteryjny”, Rynek 165
Austern Judel – „Sklep bławatny”, ul. Suwalska 121
Austern Mejer – „Sklep kolonjalny”, ul. Kościelna 93
Austern Pejsach – „Sklep kolonjalny”, ul. Augustowska 5
Austern Szejna – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. 3 Maja 3
Berenson Estera – „Handel win i wódek”, Rynek 131
Berwald Owsiej – „Zawodowy skup drzewa”, Rynek 137, „Skup drobiu”
Bondziszkowski Abram – „Zawodowy skup zboża i pakuł”, Rynek 40
Brynman Abraham – „Sklep kolonjalny”, Rynek 126
Burlewicz Hirsz – „Jatka z mięsem”, Rynek 124
Chłasnowicz Estera – „Sklep kolonjalno -spożywczy”, ulica Suwalska 53
Cyrlewicz Jankiel – „Piekarnia”, ul. Suwalska 113
Dębski Józef – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, Rynek 125
Dworski Icko – „Pośrednictwo handlowe”, Rynek 105
Elson Izaak – „Apteka”, ul. Kościelna 185
Elterman Abraham – „Sklep żelazno – kolonjalny”, Rynek 128
Fellender Nisel – „Sklep żelazno – kolonjalny i handel skórami, szczeciną, lnem, pakułami, żelastwem itp.”, Rynek 132
Frejman Pesza – „Skup zboża”, Rynek 42
Frenkiel Dawid – „Piekarnia”, ul. Suwalska 121, „Herbaciarnia”, Rynek 74
Garfinkel Moszka – „Sklep spożywczy”, ul. Kościelna 92
Gejtner Szmujło – „Sklep kolonjalny”, Rynek 129
Giczewski Feliks – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. Kościelna 57
Hirszfeld Liba – „Sklep kolonjalny”, Rynek 127
Iwaszkowski Szmujło – „Sklep kolonjalno – galanteryjny”, ul Suwalska 101
Jerozolimski Izaak – Chone – „Sklep kolonjalno – galanteryjny”, Rynek 44
Karabelnik Aaron – „Herbaciarnia i jadłodajnia z prawem noclegu”, b/d
Klecka Szejna – „Piekarnia i sprzedaż pieczywa”, ul. Suwalska 155
Kujałowicz Bronisław – „Sklep kolonjalno – spożwczy”, ul. 3 Maja 7
Kwiatkowski Aleksander – „Piwiarnia”, „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. Kościelna 91, zam. ul. Nadrzeczna 190
Lejpuner Icek – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. Augustowska 6, „Zawodowy skup zboża i pakuł”, ul. Augustowska 6, „Sklep bławatny”, Rynek 7
Lew Josel – „Skup drzewa”, ul. Chłodna 123
Lewatyński Srol-Rubin – „Handel mięsem”, przy Rynku
Lis Zelik – „Sklep kolonjalny”, ul. Suwalska 173
Margolis Owsiej – „Sklep z żelaznemi towarami”, Rynek 130
Marjański Jakób – „Skup zboża, koni i drobiu”, Rynek 148, „Skup drobiu”, 3 Maja 6, „Młyn motorowy”, 3 Maja 6
Mierżyńska Pesza – „Sklep kolonjalny”, ul. Kościelna 90
Mojżesz Wincenty – „Herbaciarnia”, Rynek 95
Moryc Antonina – „Handel mięsem”, b/d
Mostkowa Bejla – „Sklep kolonjalny”, b/d
Nussbaum Hirsz – „Zawodowy skup drzewa”, Rynek 137, „Skup drobiu”
Oberszmidt Nachama – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. Suwalska 55
Obolski Efroim – „Zawodowy skup drzewa i gęsi”, b/d; „Sklep kolonjalny”, ul. Augustowska 9
Osiński Izrael – „Handel zbożem i pakułami, Rynek 40
Pejsach Lurje – „Apteka”, ul. Kościelna 185
Płaskowska Michla – „Sklep kolonjalny”, ul. Augustowska 8
Romberg Mordechaj – „Sklep galanteryjno – kolonjalny i sprzedaż skóry”, ul. Browarna 101
Rybak Chaim – „Skup zboża, pakuł i skór”, ul. Kościelna 147
Rybam Szmujło – „Sklep kolonjalny”, ul. Suwalska 185
Stawiskowski Mowsza – Boruch – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, ul. Suwalska 55
Szapiro Lejzor – „Handel drzewem opałowym”, b/d; „Handel zbożem, pakułami i koniczyną”, b/d
Sztejndam Chonel – „Kuźnia. Wyroby żelazne”, ul. Nadrzeczna 94
Sztejndam Ejdel – „Sklep kolonjalny”, ul Suwalska 185; „Skup zboża i pakuł”, ul. Suwalska 90
Stołowski Hirsz – „Sklep kolonjalny”, Rynek 26
Szulc Jan – „Sprzedaż mięsa”, ul. Augustowska 135
Szulkis Szejna – „Sklep galanteryjny”, Rynek 94
Szyłak Władysław – „Restauracja ze sprzedażą i wyszynkiem wódek, wyrobów wódczanych i piwa do wypicia na miejscu”, Rynek 95
Wajn Berko – „Sklep kolonjalno – spożywczy”, Rynek 148
Wiliński Szmujło – Lejb – „Handel końmi i krowami”, b/d