Litera F

Fabryka, wś, pow. bia­ło­sto­c­ki, par. Choroszcza.

Falewicze 1.) wś. pow. prużański, gm. Noski, 15 w. od Prużany, 423 dz. 2.) F., wś, pow. rochaczewski, gm. Ciechinicze (5 w.), 32 dm., 260 mk.

Falki 1.), ok. szlach. w pow. biel­skim, gub. grodz., przy drodze z Brańska do Bia­łe­go­sto­ku. W dokumentach wspominane F.-Godziemby (1424), P.-Filipy (1569), F.-Kowale i F.-Starawieś. 2.) F., wś włośc., pow. wilejski, o 19 w. od Wilejki, 1 okr. adm., 10 dm., 107 mk. (1866).

Falki 1.) Filipy, wś i okolica, pow. bielski gub. grodz., gm. Rajsk, 21 w. od Bielska. Wś ma 10 dz. włośc.; okolica 356 dz. 2.) F., Godziemby, okolica, tamże, 23 w. od Bielska, 93 dz. 3.) F., Kowale, okolica, tamże, 18 w. od Bielska, 97 dz. 4.) F., Stare, okolica, tamże, 20 w. od Bielska, 217 dz.

Falkowszczyzna, urocz., pow. wołkowyski, gm. Szymki, 60 dz.

Falusze, chutor, pow. grodzieński, gm. Górnica, 5 wiorst od Grodna, O’Brian-de Lassych, 85 dz.

Fałęcinek, niem. Klein-Wallenczinnen, wś i folw., pow. jańsborski, st. p. Drygały.

Fast…, ob. Chwast…

Fasty, ob. Chwasty.

Fasty, Chwasty, wś nad Supraślą, pow. bia­ło­sto­c­ki, gm. Bia­ło­sto­czek (661 dz. włośc., 34 dm., 392 mk., cerkiew i 67 dz. cerk. Pod wsią na wzgórzu kurhan w kształcie ostrokręgu ściętego.

Faulheden, Faullehden, (niem.), ob. Fuledy.

Faustynowo, osada, pow. brzeski gubernii grodz., gm. Miedno, 41 w. od Brześcia, 65 dz. włośc. i 137 dz. Krasowskich.

Fedorowizna, wś, pow. augustowski, gm. Sztabin, par. Krasnybór. Liczy 17 dm., 96 mk., odl. 18 w. od Augustowa.

Felicyanowo, 1.) kol., pow. kalwaryjski, gm. i par. Urdomin. Liczy 16 dm., 68 mk. 2.) F., por. Felicyanów.

Felicyanowo 1.) wś, pow. kobryński, gmina Osowce, 66 w. od Kobrynia, 124 dz. włościańs. 2.) F., dobra, pow. prużański, gm. Kotra, 15 w. od Prużany, własność Wie­lo­wiej­skich, 961 dz. 3.) F., fol. dóbr Dobromyśl, pow. słonimski. 4.) F., dobra, pow. dźwiński (dyneburski), własność Wro­c­kich, 115 dz.

Felicyno, chutor w dobrach Dywin, pow. kobryński.

Felsenhof, (niem.), os. pow. łecki. st. poczt. Ełk. [Na mapie 1980-82 PGR Skup na płn.-wsch od Stradun.]

Feńkowo, fol. dóbr Skidel, pow. grodzieński.

Feste-Boyen (niem.), ob. Boyen i Lec.

Fijałkowo 1.). wś, pow. przasnyski, gm. Karwacz, par. Bogate. Ob. Dobrzankowo. 2.) F., wś, pow. maryampolski, gm. Jaworowo, par. Igłówka; liczy 3 dm., 20 mk. Br. Ch.

Filipki Małe i F. Wielkie, wś szlach., pow, szczuczyński, gm. i par. Lachowo. W 1827 r. F.-Wielkie liczyły 20 dm., 119 mk.; F.-Małe 7 dm., 44 mk., 6 mr. gruntu. W 17 w. dołączano do tej nazwy drugą, zapewne ogólną całej okolicy: Łowczewo, która obecnie zatarła się i wyszła z użycia. F. są gniaz­dem ro­do­wem Fi­lip­ko­w­skich. Folw. Filipki Małe podług opisu z r. 1866 rozl. wynosi mr. 139. Wś Filipki Małe osad. 5, gruntu m. 6.

Filiponi, nazwa jednej ze sekt, na które dzielą się starowiercy w Rossyi. Za Zygmunta Augusta pewna liczba F. przesiedliła się do Litwy i znalazła przytułek u Chodkiewicza, hetmana litewskiego. Pierwsze ich siedziby miały się znajdować w okolicach wsi Lipina [(23.)], w dzisiejszym [Błąd, w pow. sejnenskim do 1866 r.] pow. sejneńskim. Obecnie mieszkają w pięciu założonych przez siebie osadach: Głęboki Rów, Rasztobol i Szury w pow. suwalskim, Pogorzelec w sejneńskim, Pijawne Ruskie, w pow. augustowskim. Każda z tych wsi ma dom modlitwy i swego nauczyciela. Zajmują się głównie rolnictwem, ogrodownictwem i ciesiołką. W r. 1865 rząd przeznaczył dla nich z majątków skarbowych 1,904 dz. ziemi, na której osiedliło się 174 rodzin. Ob. Fankidejski. „Filiponi na pruskich Mazurach“ (Wędrowiec r. 1882, n. 42).

Filiponie, są to wychodźcy z Rossyi, w ciągu XVIII w. osiedleni głównie w sejneńskiem i na Mazurach pruskich. Nazwę zaś Jedynowierców noszą ci, co dopiero od 1830 w Król. Pol. osiedli. [Por. Filiponi.] F. S.

Filipów, Filipowo, [Pierwotnie Szembelewo.] os., przedtem mko, pow. suwalski, gm. i par. Filipów. Odl. od Suwałk 23 w., leży na samej granicy od Prus o 2 mile na płn.-wsch. od Margrabowy. Posiada kościół par. murowany z 1838 r. sąd gm. okr. II, komorę celną, st. pocztową. Kościół i par. erygował 1571 r. Zygmunt August. W 1827 r. liczono tu 323 dm. i 2326 mk.; w r. 1861 było 291 dm. i 2551 mk., w tej liczbie 812 żydów; obecnie liczy 186 dm., 2247 mk. Przez tutejszą komorę wywiez. w 1876 r. za 213,435 rs. a przywieziono za 34,848 rs. W 1878 r. pobrano cła 6,500 rs. F. został miastem na prawie magdeburskiem, na mocy przywileju Zygmunta Augusta z 1570 r. Król ten w następnym roku uposażył ziemią tutejszy kościół parafialny, który w obecnej postaci wzniesiony został w 1742 r., odnowiony 1838. Tu urodził się znany teolog aryański Andrzej Wiszowaty w 1608 r. Nad jeziorem pod samem miastem wojsko polskie pod wodzą hetmana Gosiewskiego stoczyło niepomyślną walkę ze Szwedami i Niemcami w dniu 12 października 1656 r. Par. F. dek. suwalskiego 3898 dusz liczy. Starostwo filipowskie w woj. grodzieńskiem przy końcu XVIII w. płaciło kwarty 1178 zł. W czasie sejmu 1775 prawem emfiteutycznem nadane zostało Puzynie. Gmina F. należy do sądu gm. okr. II; liczy lud. 3063, rozl. 5209 mr. W skład gm. wchodzą: Filipowo, Jemieliste, Olszanka, Szafranka, Wiszniewsk i Wólka. Br. Ch.

Filipówka, rzeczka, ob. Rospuda.

Filipowo, ob. Filipów.

Filipowicze 1.) wś, pow. kobryński, gmina Rohożna, 17 w. od Kobrynia, 193 dz. włośc., Grodzkich 109 dz. 2.) F., Zarzeck, dobra, tamże, ob. Zarzeck.

Filipp… (niem.), ob. Philipp…

Filipy, okolica w pow. bielskim gub. grodz., przy drodze z Brańska do Bia­łe­go­sto­ku.

Filipy, wś, pow. władysławowski, gm. Tomaszbuda, par. Wysoka Ruda, 30 w. od Władysławowa, ma 14 dm., 109 mk.

Firsztenwald, os. leśna, pow. władysławowski, gm. Giełgudyszki, par. Szaki. Ma 1 dm., 7 mk.

Fiszki 1.) fol. dóbr Augustowek, pow. grodzieński. 2.) F., urocz. przy wsi Rohacze, pow. sokólski.

Fiszor, Fisior, ob. Bug.

Flabowen (niem.), wś, pow. lecki, st. p. Zalec.

Flakowen (niem.), wś, pow. margrabowski, st. p. Mieruniszki.

Flesze Rożyńskie, wś szlach., pow. szczuczyński, gm. Bogusze, par. Grajewo. W 1827 r. było tu 15 dm., 96 mk.

Floesten (niem.) ob. Włosty (Wolsztyn ?).

Flohrkehmen (niem.), wś, pow. gąbiński, st. p. Judtschen.

Folusz 1.). os., pow. koniński, gm. Piorunów, par. Wyszyna. 2.) F., os. młyn., pow. miechowski, gm. Wielko-Zagórze, par. Miechów, nad rzeczką Miechówką, pod samem m. Miechów położona; należała dawniej do dóbr klasztoru miechowskiego; od r. 1818 jest własnością skarbu. 3.) F., wś, pow. suwalski, gm. Kadaryszki, par. Lubowo. W 1827 r. było tu 11 dm. 118 mk.; obecnie liczy 14 dm., 186 mk.; odl. 28 w. od Suwałk.

Folwark (z niem. Vorwerk) oznacza obecnie ogół zabudowań gospodarskich, w których mieści się zarówno żywy jak i martwy inwentarz, potrzebny do uprawy pewnego znaczniejszego obszaru roli, tudzież zwykle siedziba bądź samego właściciela, bądź zarządzającego gospodarstwem i służby potrzebnej do prowadzenia robót, dozoru bydła itp. Oprócz tego w obszerniejszem znaczeniu obejmuje ta nazwa i cały obszar gruntów, których uprawa i zbiory koncentrują się w folwarku. Sama nazwa już świadczy, że zakładanie folwarków rozpoczęło się w czasach historycznych razem z organizowaniem gmin wiejskich na sposób niemiecki i tworzeniem się nowej hierarchii społecznej przez wydzielanie się stopniowe klasy dziedzicznych właścicieli ziemi, stanowiącej pierwotnie wspólną własność całego opola czy też wsi. Folwarki powstawały na ziemiach nadawanych przez książąt duchowieństwu, klasztorom i świeckim osobom. Uprawiała je w części ludność wsi, na której terytoryum wyznaczono nadanie, w części zaś umyślnie osadzani koloniści. Brak rąk do pracy i kapitałów potrzebnych na urządzenie większego gospodarstwa był powodem, iż w XV wieku F. zwykle miewał niewielki obszar, tak, iż w jednej wsi spotykamy po kilka folwarków, a Długosz uważa zbiór 116 kóp pszenicy (w 1456 r.) za coś niesłychanego, nieprawdopodobnego. Za wzrostem znaczenia szla­ch­ty i przewagi jej nad ludem F. zwiększał znacznie swój obszar przez zakupywanie sołtystw, rugowanie kmieci z łanów, karczowanie lasów itp. Tam gdzie miejscowe warunki temu sprzyjały, jak na Ukrainie, powstawały i dotąd istnieją folwarki olbrzymich prawdziwie rozmiarów. Br. Ch.

Folwark Stary, ob. Stary Folwark (t. XI).

Folwarki 1.) Dolne, ob. Biełanówka. 2.) F. Małe, wś, pow. bia­ło­sto­c­ki, gm. Zabłudów, 16 w. od Bia­łe­go­sto­ku, 587 dz. włośc. 3.) F. Wielkie (ob. t. II, 397, mylnie pow. bielski), wś, tamże, 18 w. od Bia­łe­go­sto­ku, 810 dz. włośc., 64 dz. dwor.

Fornetka, wś, pow. suwalski, gm. Zaboryszki, par. Puńsk. W 1827 r. było tu 18 dm., 170 mk.; obecnie liczy 32 dm., 260 mk.

Fornhejtyszki, wś, pow. maryampolski, gm. Aleksota, par. Godlewo, 1 dm., 38 mk.

Fralin al. Ewna, w spisie os. Frankpol, fol. w dobrach Albertyn, pow. słonimski. Na wschód od fol., pomiędzy rz. Szczarą i Łochową 6 nasypów, mających około 1 arsz. wysokości i do 20 kroków obwodu. Lud uważa je za mogiły Francuzów z r. 1812.

Franciszkowo 1.). wś, pow. sierpecki, gm. Żuromin, par. Chamsk, zajmuje obszaru grun. włośc. 45 mr. Folw. należał do wsi Poniatowo, liczy 134 mk., 11 bud. mieszk., 667 mr. gruntu, płodozmian 11-polowy. 2.) F., wś, pow. lipnowski, gm. Skępę, par. Karnkowo. Leży nad jez. Radziochy. 3.) F., folw. poproboszczowski, pow. rypiński, gm. Płonne, par. Radomin, 1 dom, 2 mk., 125 mr. gruntu (89 mr. ornego). 4.) F., folw., pow. kalwaryjski, gm. Janów, par. Kalwarya. Ma 3 dm., 13 mk.

Franciszkowo 1.), folwark dóbr rycer. w War­sze­wi­cach, pow. to­ruń­ski, budynki 2, dom mieszk. 1, kat. 8, parafia i poczta Cheł­mia, Koń­cze­wi­ce. 2.) F., niem. Franz­dorf, pow. świe­cki, folw. należący do dóbr rycersk. w Bu­kó­w­cu, obszaru ziemi obejmuje mr. 1457, budynk. 18, dm. mieszk. 8, kat. 82, ewang. 33. Parafia Świe­ka­to­wo, szkola Kru­po­cin, poczta Szwarc­kop (Brunstplatz). R. 1859 posiadacz hr. Czap­ski w Bu­kó­w­cu, obecnie Ar­ciń­ski. Cegielnia F., naleząca do folwarku Fran­cisz­ko­wo, r. 1868 miała budyn. 3, dom mieszkalny 1, ewang. 11. 3.) F., folw. należący do dóbr w Ra­da­w­ni­cy, pow. zło­tow­ski, nowo założony po r. 1766, w okolicy nieco odległej, lesistej, przeszło 1 milę od Zło­to­wa, aż do roku 1866 znajdował się w posiadaniu Gra­bow­skich, następnie nabyty przez znanego przedsiębiercę Strous­berga. Parafia i szkola w Ra­da­w­nicy, poczta w Jas­tro­wie. Obszaru ziemi zajmuje mr. 1597, zabudow. 12, dom. mieszk. 4, kat. 34, ewang. 69. 4.) F., niem. Franziszkowen, folw., pow. lecki, st. p. Zelki. Kś. F.

Franckabuda, Frąckabuda, wś, pow. władysławowski, gm. Leśnictwo, par. Władysławów. Liczy 13 dm., 114 mk.; odl. 13 w. od Władysławowa.

Franckową Buda, wś, pow. sokólski, gm. Trofimówka, 25 w. od Sokółki, 234 dz.

Frankenorth, (niem.), folw., pow. węgoborski, st. p. Kruklanki.

Frankowo 1.) chutor w dobrach Jeziernica, pow. słonimski. 2.) F., fol. dóbr Kwatery, pow. wołkowyski. 3.) F., w spisie z r. 1892 Franko, dobra, pow. kowieński, gm. Rumszyszki (10 w.), 31 w. od Kowna.

Franopol 1.) fol. dóbr Juchnowiec, powiat bia­ło­sto­c­ki. 2.) F., wś i dobra, pow. brzeski gub. grodz., gm. Radwanicze, 32 w. od Brześcia. Wś ma 668 dz.; dobra w części So­ło­do­wych 728 dz. i w części Isajewych 125 dz. 3.) F., os., pow. kob­ryń­ski, gm. Ho­ro­dec, 17 w. od Kob­ry­nia, z os. Ka­mień Kró­le­w­ski i Wy­go­da ma 140 dz. 4.) F. Wieżki, dobra, pow. prużański, gm. Murawjewska, 42 w. od Prużany, własność Jas­trzę­b­skich, 64 dz. 5.) F., dobra, pow. no­wo­alek­san­dro­w­ski, gm. An­to­le­pty (5 w.), 25 w. od mta pow., własność Chlu­dziń­skich, 285 dz. Nie było tu nigdy filii par. katol. Druja, lecz takowa znajdowała się w F., w pow. dzisieńskim. 6.) F., fol., pow. le­pel­ski, gm. Fra­no­pol. Zarząd gminny we wsi Jur­ko­wa Stie­na. Fol. stanowi attyn. dóbr Ka­mień, własność Pa­ko­szów. Gmina obejmuje 21 miejscowości, mających 523 dz. włośc. (obok 6 innych), 3,422 mk. włościan, uwłaszczonych na 5,986 dzies. Nadto w gminie jest 837 dz. większej posiadłości i 67 dz. cerk.

Franzdorf, (niem.), ob. Franciszkowo.

Franzdorf, (niem.) 1). folw. i cegielnia, pow. świecki, st. p. Szwarckop. 2.) F., wś i kol., pow, wystrucki, st. p. Grünheide.

Franzenshof, (niem.), 1.) fol w., pow. gierdawski, st. p. Klein-Gnie. 2.) F., folw., pow. człuchowski, st. p. Czarne.

Franziskowo (niem.), ob. Franciszkowo.

Franzkehmen, (niem.), inaczej Franzdorf (ob.), pow. wystrucki.

Frauenburg, Frauenbork (niem.), ob. Frombork i Warmia.

Frąckabuda, ob. Franckabuda.

Frącki, wś rządowa, pow. sejneński. gm. Pokrowsk, par. Krasnopol, przy ujściu Wiersznianki do Czarnej Hańczy i przy trakcie z Augustowa do Sejn, ma 20 dm., 130 mk. Now.

Frączki, Fronczki, urocz. i fol., pow. bia­ło­sto­c­ki, gm. Krypno, 30 w. od Bia­łe­go­sto­ku, urocz. wraz z urocz. Chobotki ma 8 dz.; fol. należy do klucza zakątkowskiego.

Freda Dolna, wś i folw., i F. Górna, wieś, pow. maryampolski, gm. Freda, par. Godlewo. F. Dolna, wś liczy 2 dm., 64 mk., folw. 3 dm., 31 mk.; F. Górna 9 dm. i 180 mk. Dobra Freda składają się z folw. F. Górna, F. Dolna, Sieniawa i młynu Jesia tudzież wsi poniżej wyszczególnionych; od Suwałk w. 105, od Maryampola w. 49, od Kowna w. 3. Rzeka Niemen stanowi granicę północną. Rozl. dworska wynosi mr. 4048, a mianowicie: folw. Freda Górna grunta orne i ogrody mr. 760, łąk mr. 86, pastwisk mr. 20, wody mr. 9, zarośli mr. 114, nieużytki i place mr. 50, razem mr. 1039; płodozmian 9-polowy, bud. murow. 16, drew. 7; folw. Freda Dolna grunta orne i ogrody mr. 76, łąk mr. 6, pastwisk mr. 34, wody mr. 84. zarośli mr. 6, nieużytki i place mr. 53, razem mr. 260, bud. mur. 2, drew. 3; folw. Sieniawa grunta orne i ogrody mr. 189, łąk mr. 21, wody mr. 1, zarośli mr. 13, nieużytki i place mr. 11, razem mr. 235; płodozmian 5-polowy, bud. mur. 4, drew. 1; młyn Jesia grunta orne i ogrody mr. 52, łąk mr. 17, wody mr. 6, zarośli mr. 28, nieużytki i place mr. 20, razem mr. 124, bud. mur. 2, drew. 5; lasu w ogóle jest mr. 2390; oprócz powyższych wyszczególnień: gorzelnia, młyn parowy, młyn wodny, folusz. Droga żelazna przechodzi przez terytoryum dóbr. Wś Freda Dolna osad 3, gruntu mr. 2; wś Janucie os. 40, gruntu mr. 749; wś Budry os. 9, gruntu mr. 150; wś Wejwery os. 55, gruntu mr. 1319; wś Grabowo os. 24, gruntu mr. 531; wś Garonczyszki os. 5, gruntu mr. 34; wś Giera os. 15, gruntu mr. 383; wś Gorzyce os. 17, gruntu mr. 441; wś Dygra os. 30, gruntu mr. 732; wś Długa os. 39, gruntu mr. 1003; wś Dziewogola os. 45, gruntu mr. 936; wś Dębowo os. 1, gruntu mr. 49; wś Jeście os. 14, gruntu mr. 10; wś Żukle v. Pilwa os. 11, gruntu mr. 26; wś Żegaryszki os. 13, gruntu mr. 30; wś Karkasy os. 17, gruntu mr. 37; wś Kępiszki os. 47, gruntu mr. 914; wś Mitkuny os. 19, gruntu mr. 508; wś Mazuryszki os. 22, gruntu mr. 572; wś Mostajce os. 19, gruntu mr. 305; wś Mauryce os. 29, gruntu mr. 670; wś Marywil os. 3, gruntu mr. 2; wś Polesie os. 44, gruntu m. 1296; wś Poderyszki os. 47, gruntu mr. 1145; wś Pożery os. 33, gruntu mr. 753; wś Porzecze os. 32, gruntu mr. 548; wś Pobsztunie os. 26, gruntu mr. 469; wś Podyczupie os. 38, gruntu mr. 855; wś Pietkieliszki os. 20, gruntu mr. 497; wś Powice os. 11, gruntu mr. 228; wś Pomejszupie os. 6, gruntu mr. 63; wś Pobaliszki os. 10, gruntu mr. 221; wś Polesie os. 19, gruntu m. 523; wś Nowotwór os. 9, gruntu mr. 46; wś Rożyszki os. 16, gruntu mr. 324; wś Poniemoń os. 22, gruntu mr. 482; wś Pokichle os. 26, gruntu mr. 476; wś Rynkupy os. 21, gruntu mr. 585; wś Rasznowo os. 16, gruntu mr. 319; wś Stanajce os. 37, gruntu m. 658; wś Skierdupie os. 9, gruntu mr. 103; wś Twarkiszki os. 57, gruntu mr. 1185; wś Tełajcie os. 15, gruntu mr. 187; wś Tarputyszki os. 12, gruntu mr. 258; wś Czarna Buda os. 31, gruntu mr. 668; wś Taboryszki v. Bojary os. 3, gruntu mr. 18; wś Sznury os. 15, gruntu mr. 101; wś Szyłele os. 16, gruntu mr. 674; wś Jurgieniszki os. 61, gruntu mr. 1064; wś Bielewicze os. 18, gruntu mr. 430; wś Borowszczyzna os. 21, gruntu mr. 136; osada miejska Godlewo os. 88, gruntu mr. 90; wś Giwa os. 37, gruntu mr. 57; osada miejska Aleksota os. 137, gruntu mr. 62; osada miejska Maryanka os. 64, gruntu mr. 50. (Nadmienia się, iż do roku 1872 dobra Freda były większych obszarów, gdyż rozdzielone zostały na trzy części). Gmina F. liczy lud. 6426, rozległości 18290 mr., sąd gm. okr. III w Godlewie, st. p. Wejwery. W skład gm. wchodzą: Budry, Cegielnia, Długa, Dygry, Freda Dolna, F.-Górna, Godlewo, Godlewo poparafialne, Grabowo, Janucie, Jessia wś i młyn, Jodżemie, Jurajtyszki, Jurgieniszki, Józefowo, Kalinowo, Karkazy, Kaźmierzowo, Kępiszki, Marwil wś i folw., Michałowo, Mostajcie, Naugardyszki, Olszany, Piwicie, Pojenie, Polesie, Pomejszupie, Poniemoń Dolny, Powicie, Powicie-Rynkuńskie, Rasznowo, Rożyszki, Rynkuny, Sieniawa, Spryndyszki, Stanajcie, Sznury, Tabun-cegielnia, Tełajcie, Twarkiszki, Wójtopól, Wiciuny Prywatne, W-Rządowe, Zagroda i Zaścianki. Br. Ch. i A. Pal.

Freiberg (niem.), wś, pow. gołdapski, st. p. Kiauten.

Freihof (niem,) 1.). folw., pow. świętosiekierski, st. p. Hermsdorf. 2.) F., os., pow. ragnecki, st. p. Szyle.

Frelichy, niem. Froehlichen, wś, pow. jańsborski, st. p. Biała.

Frenzelhof (niem.), folw., pow. maryampolski, gm. Poniemoń-Pożajście, par. Poniemoń. Ma 4 dm., 75 mk.

Freudenberg (niem.), 1.) folw., pow. wystrucki, st. p. Dydławki. 2.) F., folw., pow. welawski, st. p. Grünhayn. 3.) F., Radosna-góra? wś, pow. szczycieński, st. p. Szczytno. 4.) F., wś, pow. reszelski, st. p. Jeziorany.

Freudenhoeh (niem.), wś, pow. gąbiński, st. p. Gąbin.

Freywalde (niem.), folw., pow. wystrucki. st. p. Georgenburg.

Friedenberg (niem.), wś ze st. poczt., pow. gierdawski, 323 mk.

Friedensdorf (niem.), wś, pow, olecki, st. p. Kowale. [Między Szarejkami a Kilianami, dziś nie istnieje.]

Friedenshof (niem.), dobra, pow. gierdawski, st. p. Nordenburg.

Friedrichsberg (niem.), 1.) dobra, pow. rastemborski, st. p. Dryfort. 2.) F., wś, pow. elbląski, st. p. Grunowo. 3.) F., wś, pow. olecki, st. p. Gąski. 4.) F., domena, pow. darkiemski, st. p. Kleszczewo. [W obw. kaliningradzkim ros. Псковское.] 5.) F., pow. ządzborski, ob. Frydrychowo. 6). F., dobra, pow. labiewski, st. p. Laukischken. 7.) F., os., pow. królewiecki, st. p. Lindenau. 8.) F., os., pow. ostródzki, st. p. Łukta. 9.) F., dobra, pow. królewiecki, st. p. Metgethen. 10.) F., dobra, pow. szczycieński, st. p. Pasym. 11.) F., wś, pow. olecki, st. p. Wieliczki. [Na płn. od Puchówki, dziś jej płn. część.]

Friedrichsdorf (niem.) 1.) ob. Sitno, część. 2.) F., wś, pow. welawski, st. p. Fryląd. 3.) F., wś, pow. gierdawski, ob. Baragin. 4.) F., wś, pow. labiewski, st. p. Mehlauken. 5.) F., wś, pow. labiewski, st. p. Nemonien. 6.) F., wś, pow. darkiemski, st. p. Trempen. 7.) F., (Gross i Klein), wś, pow. żuławski, st. p. w miejscu. Jestto wś kościelna, w równinie piaszczystej, którą jednak wiosną i jesienią użyzniają wylewy zat. kurońskiej. Ma 131 mk. ewang., mówiących po litewsku. J. B.

Friedrichsfelde (niem.), 1.) folw., pow. darkiemski, st. p. Abeliszki. 2.) F., wś, pow. węgoborski, st. p. Budry. [Por. z poz. 4.] 3.) F., folw., pow. darkiemski, st. p. Darkiejmy. 4.) F., albo Gnuetteln, folw., pow. darkiemski, st. p. Launingken. [Dziś nie istnieje, na zach. od Ołownika (Launingken). Por. z poz. 2.] 5.) F., leśnictwo, i F. albo Chochół (ob.), wś, pow. szczycieński, 142 mk., st. p. 6.) F., wś, pow. labiewski, st. p. Gross-Baum. 7.) F., wś, pow. gąbiński, st. p. Gąbin. 8.) F., wś, pow. gierdawski, st. p. Gierdawy. 9.) F., os., pow. morąski, st. p. Quittainen. 10.) F., os., pow. kościerski, st. p. Skarszewy.

Friedrichsflur (niem.), os., pow. gierdawski, st. p. Nordenburg.

Friedrichsgabe (niem.), dobra, pow. wystrucki, st. p. Jodlauken.

Friedrichsheide (niem.), 1.) wś, pow. licbarski, st. p. Amsdorf. 2.) F., pow. olecki, ob. Gajrówka lub Gerejówki [Także Friedrichsheyde, dziś Gajrowskie].

Friedrichshof (niem.) 1.) nowa osada (Neusasserei), pow. kartuski, blisko żwirówki gdańsko-kościerskiej, założona na wyciętym lesie stęgwałdzkim r. 1801, należy jako wybudowanie do wsi zwanej Weismist. Przed kasatą klasztorów należała do 00. jezuitów w Szotlandzie przy Gdańsku, którzy obszerne te dobra i bory stęgwałdzkie nabyli r. 1617 od Krysztofa Borzewicza za zł. 31000. Osada Fr. obejmowała r. 1869 obszaru ziemi mórg 215, włościan 5, ogrodn. 4; katol. 12, ewang. 64, domów mieszk. 11. Parafia Pręgowo, szkoła Marszewska góra (Marschauerberg), poczta Przywidz (Mariensee). Odległość od Kartuz 2¾ mili. 2.) F., dobra, pow. świętosiekierski, st. p. Lichtenfeld. 3.) F., folw., pow. świętosiekierski, st. p. Brandeuburg. 4.) F., os., pow. kartuski, st. p. Kartuzy, należy do Szarłat. 5.) F., folw., pow. iławski, st. p. Kryżbork. 6.) F., folw., pow. suski, st. p. Iława niemiecka. 7.) F., os., pow. pasłęcki, st. p. Güldenboden. 8.) F., folw., pow. żuławski, st. p. Koschlau. 9.) F., folw., pow. wystrucki, st. p. Wystruć. 10.) F., dobra i os., pow. królewiecki, st. p. Królewiec. 11.) F., folw., pow. chojnicki, st. p. Chojnice. 12.) F., os., pow. wej­he­row­ski, st. p. Kro­ko­wo. 13.) F., os., pow. fyszhuski, st. p. Laptau. 14.) F., folw., pow. pasłęcki, st. p. Lauck. 15.) F., os., pow. pasłęcki, st. p. Młynary. 16.) F., folw., pow. człuchowski, st. p. Człuchowo. 17.) F., dobra, pow. darkiejmski, st. p. Trempen. 18.) F., os., pow. kartuski, st. p. Wygoda. 19.) F., folw., pow. iławski, st. p. Wildenhoff. [Także: 1.) os. w pow. gołdapskim, tuż przy granicy, na płn. od Białych Jeziorek, w ⅔ drogi między Cisówkiem i Zawiszynem (Katharinenhof/Catharinenhof). 2.) osada w pow. gołdapskim, między wsiami: Pogorzel i Dorsze.] Kś. F. i F. S.

Friedrichshoff (niem.) 1.) wś, pow. kościerski, st. p. Sulęcin. 2.) F., pow. gołdapski, ob. Frydrychowo. 3.) F., pow. szczycieński, ob. Rozogi. 4.) F., dobra, pow. szyłokarczemski, st. p. Jugnaten. 5.) F., folw., pow. gierdawski, st. p. Skandau 6.) F., pow. niborski, ob. Smolniki.

Friedrichsruh (niem.) 1.), folw., pow. darkiemski, st. p. Launingken. [Dziś w obw. kaliningradzkim, tuż za granicą, na płn. od Ołownika (Launingken).] 2.) F., os., pow. żuławski, st. p; Heinrichswalde. 3.) F., folw., pow. świętosiekierski, st. p. Eisenberg. 4.) F., folw., pow. welawski, st. p. Tapiawa. 5.) F., inaczej An-Baubeln, karczma pod Tylżą.

Friedrichswalde (niem.) 1.), wś, pow. gołdapski, st. p. Grabowo. [1,5 km na płd. od wsi Nasuty, dziś nie istnieje.] 2.) F., inaczej Tingen, dobra, pow. fyszhuski, st. p. Kranz. 3.) F., dobra, pow. wystrucki, st. p. W. Bubajny. 4.) F., folw., pow. ragnecki, st. p. Krupiszki. 5.) F., wś, pow. labiewski, st. p. Mehlawischken. 6.) F., folw., pow. rastemborski, st. p. Rastembork. 7.) F., wś, pow. ragnecki, st. p. Rautenberg. 8.) F., wś, folw. i dobra, pow. królewiecki, st. p. Waldau. 9.) F., dobra, pow. królewiecki, st. p. Królewiec. 10.) F., pow. olsztyński, u Kętrz. Pokrzywy.

Friedrichswerder (niem.) 1.), pow. łecki, ob. Ostrów. 2.) F. lub Spirdindgswerder, ob. Czarcia góra.

Frischhaf (niem.), Frischer Haff (niem.) i Frische Nehrung (niem.), ob. pod art. Świeża zatoka.

Fritzendorf (niem.) 1.), wś, pow. olecki, st. p. Ciche. [Na płd. od wsi Sokółki, dziś nie istnieje.] 2.) F., folw., pow. darkiemski, st. p. Launingken. 3.) F., folw., pow. gierdawski, st. p. Skandau.

Frohnertswalde (niem.), wś, pow. wystrucki, st. p. Puschdorf.

Fronczki, ob. Frączki.

Frydrychowo 1.) al. Bruki, niem. Friedricksbruch, wś, pow. chełmiński, w nizinach po prawej stronie Wisły położona, opodal traktu bitego chełmińsko-ostromięckiego, 2 mile od Chełmna. Obszaru ziemi obejmuje mr. 2957, budynk. 171, dom. mieszk. 136, kat. 62. ew. 761. Parafia i poczta Unisław, szkoła w miejscu. Rocznego czystego dochodu liczono r. 1865 na 1130 tal. 2.) F., niem. Friedrichowen [Dziś Wrotkowo.] lub Friedrichshof [Zapewne inna wieś, por. przypis do Friedrichshof.], wś, pow. gołdapski, st. p. Regiel. 3.) F., niem. Friedrichsberg, wś, pow. ządzborski, st. poczt. Rydwągi. 4.) F., niem. Friedrichsdorf, ob. Rozogi.

Frydryków, Frydrykowo, por. Frydrychów, Frydrychowo.

Fryjska zatoka albo Fryska, ob. Świeża zatoka.

Fryszhaf, ob. Świeża zatoka.

Fuchsberg (niem.) 1.), folw., pow. świętosiekierski, st. p. Bladiau. 2.) F., os., pow. fyszhuski, st. p. German. 3.) F., os., pow. braniewski, st. p. Gr. Rautenberg. 4.) F., dobra, pow. fyszhuski, st. p. Królewiec. 5.) F., wś, pow. królewiecki, st. p. Loewenhagen. 6.) F., wś, pow. stołupiański, st. p. Mehlkehmen.

Fuledy, Kętrz. Fuleda, niem. Faulheden, Faullehden, dobra w pow. leckim, st. p. Lec.