Liszkowo (Liškiava)

Dostęp poprzez wyszukiwarkę:

• Urodzenia: 1808-1812, 1815-1867 (aktualizacja 21 grudzień 2024)
• Śluby: 1808-1812, 1815-1866 (aktualizacja 21 grudzień 2024)
• Zgony: 1808-1812, 1815-1850 (aktualizacja 21 grudzień 2024)

Liszków al. Liszkowo (lit. Liszkiawa), wś nad rz. Niemnem, pow. sejneński, gm. Kudrany, par. Liszków, odl. 21 w. od Serej, 42 w. od Sejn, 76 w. od Suwałk. W 1827 r. było tu 44 dm., 354 mk.; obecnie 73 dm., 713 mk., kościół paraf. murowany. Wś ta zasługuje na uwagę tak dla swego malowniczego położenia, jak i dla pamiątek dziejowych jakie się z nią łączą. Płynąc Niemnem od płd. pierwszą górę jaką się spotyka na jego brzegach stanowi wyniosłość, na której przed wiekami książęta litewscy wznieśli potężną warownię z głazów granitowych, spojonych wapnem i przekładanych warstwami twardej jak kamień cegły. Lud litewski zwie tę górę Pilakalnis (piłkalnis), t. j. zamkowa góra. W przeszłości zwała się podobno Naujepile (nowy zamek, Nowogród) i według domysłów Narbutta była już w połowie XI w. siedzibą słowiańskich książąt pod nazwą Nowogródka (por. Kiernów). Około 1241 r. Mongołowie zniweczyli panowanie książąt Hlebowiczów w tych stronach, które przeszły do książąt litewskich. Mendog, według Narbuta, koronował się na króla Litwy w Nowogródku nadniemeńskim nie zaś krzywiczańskim. Wigand kronikarz krzyżacki wspomina istotnie o zamku Nauenpille nad Niemuem. Przechowane dotąd resztki ruin i mnóstwo kamiennych grobów pokrywających górę świadczą, iż w istocie był tu potężny na swe czasy zamek, odgrywający ważną rolę w dziejach Litwy. Dzisiejsza nazwa L. pojawia się dopiero w XV w., gdy Jagiełło zrujnowany zamek z przyległym obszarem nadał niejakiemu Liszkowi Zybincie. Na mniejszej nieco górze, przytykającej do zamkowej, są jeszcze szczątki fundamentów kościoła parafialnego wzniesionego tu w XV w. Dalej w dolinie przerzniętej przez strumień uchodzący do Niemna, rozłożyła się wieś L. Po za nią na wzgórzu wznosi się piękny kościół na wzór bazyliki rzymskiej św. Piotra, zbudowany w 1694 r. przez Jerzego Kosiłłę wojskiego trockiego, wraz z klasztorem dominikanów. W 1796 r. klasztor przez rząd pruski zniesiony został, a kościół od 1812 r. obrócono na parafialny. Gmach klasztorny służył następnie na miejsce pobytu księży zsyłanych za karę przez swą władzę, dopóki nie obrócono na ten cel w 1849 r. gmachów klasztoru łysogórskiego. Dominikanie usiłowali zamienić L. na miasteczko i w tym celu sprowadzili tu żydów; celu jednak nie osięgli, bo osada nie miała warunków bytu. Opis i widok L. podał Zygmunt Gloger w „Tyg. illustr.“ z 1876 r. № 48. Inny opis zamieściły „Kłosy“ t. VII, str. 283—346. Par. L. dek. sejneński (dawn. łoździejski): 4893 dusz. Dobra L. należały r. 1654 do Radzymińskich-Frąckiewiczów. R. 1670 kupione przez Kosiłłę Jerzego Władysława i jego żonę Krystynę z Giblów; następnie przeszły w ręce ich córki Johanny, zamężnej Piątkowskiej; potem do jej syna Kazimierza Piątkowskiego, ststy łoździejskiego; po nim na siostrę jego Annę z Piątkowskich Billewiczową Janową, stścinę wojnucką; po nich na córkę ich Billewiczównę Johannę Michałową Sulistrowską, stolnikową oszmiańską. Prawem spadku z ojca na syna dostały się Edmundowi Sulistrowskiemu, który sprzedał ją kanonikowi Kruszewskiemu. Folw. L. al. Wysoki (z wsiami Liszków, Rycele, Gajluny, Judele, Ryngieliszki, Krzewina, Grabina, Zajmy, Bartoszyszki, Posiery, Wilkowice i Barbańce) rozległy mr. 1521: grunta orne i ogrody mr. 952, łąk mr. 48, pastwisk mr. 148, wody mr. 136, lasu mr. 122, nieużytki i place mr. 114, bud. mur. 1, z drzewa 7, młyn wodny i jezioro Liszkowo. Uposażenie włościan we wsiach niewiadome.