Liszkowo (Liškiava)

Dostęp poprzez wyszukiwarkę:

• Urodzenia: 1808-1812, 1815-1867 (aktualizacja 2 września 2025)
• Śluby: 1808-1812, 1815-1866 (aktualizacja 2 września 2025)
• Zgony: 1808-1812, 1815-1850 (aktualizacja 2 września 2025)

Liszków al. Liszkowo (lit. Liszkiawa), wś nad rz. Niemnem, pow. sejneński, gm. Kudrany, par. Liszków, odl. 21 w. od Serej, 42 w. od Sejn, 76 w. od Suwałk. W 1827 r. było tu 44 dm., 354 mk.; obecnie 73 dm., 713 mk., kościół paraf. murowany. Wś ta zasługuje na uwagę tak dla swego malowniczego położenia, jak i dla pamiątek dziejowych jakie się z nią łączą. Płynąc Niemnem od płd. pierwszą górę jaką się spotyka na jego brzegach stanowi wyniosłość, na której przed wiekami książęta litewscy wznieśli potężną warownię z głazów granitowych, spojonych wapnem i przekładanych warstwami twardej jak kamień cegły. Lud litewski zwie tę górę Pilakalnis (piłkalnis), t. j. zamkowa góra. W przeszłości zwała się podobno Naujepile (nowy zamek, Nowogród) i według domysłów Narbutta była już w połowie XI w. siedzibą słowiańskich książąt pod nazwą Nowogródka (por. Kiernów). Około 1241 r. Mongołowie zniweczyli panowanie książąt Hlebowiczów w tych stronach, które przeszły do książąt litewskich. Mendog, według Narbuta, koronował się na króla Litwy w Nowogródku nadniemeńskim nie zaś krzywiczańskim. Wigand kronikarz krzyżacki wspomina istotnie o zamku Nauenpille nad Niemuem. Przechowane dotąd resztki ruin i mnóstwo kamiennych grobów pokrywających górę świadczą, iż w istocie był tu potężny na swe czasy zamek, odgrywający ważną rolę w dziejach Litwy. Dzisiejsza nazwa L. pojawia się dopiero w XV w., gdy Jagiełło zrujnowany zamek z przyległym obszarem nadał niejakiemu Liszkowi Zybincie. Na mniejszej nieco górze, przytykającej do zamkowej, są jeszcze szczątki fundamentów kościoła parafialnego wzniesionego tu w XV w. Dalej w dolinie przerzniętej przez strumień uchodzący do Niemna, rozłożyła się wieś L. Po za nią na wzgórzu wznosi się piękny kościół na wzór bazyliki rzymskiej św. Piotra, zbudowany w 1694 r. przez Jerzego Kosiłłę wojskiego trockiego, wraz z klasztorem dominikanów. W 1796 r. klasztor przez rząd pruski zniesiony został, a kościół od 1812 r. obrócono na parafialny. Gmach klasztorny służył następnie na miejsce pobytu księży zsyłanych za karę przez swą władzę, dopóki nie obrócono na ten cel w 1849 r. gmachów klasztoru łysogórskiego. Dominikanie usiłowali zamienić L. na miasteczko i w tym celu sprowadzili tu żydów; celu jednak nie osięgli, bo osada nie miała warunków bytu. Opis i widok L. podał Zygmunt Gloger w „Tyg. illustr.“ z 1876 r. № 48. Inny opis zamieściły „Kłosy“ t. VII, str. 283—346. Par. L. dek. sejneński (dawn. łoździejski): 4893 dusz. Dobra L. należały r. 1654 do Radzymińskich-Frąckiewiczów. R. 1670 kupione przez Kosiłłę Jerzego Władysława i jego żonę Krystynę z Giblów; następnie przeszły w ręce ich córki Johanny, zamężnej Piątkowskiej; potem do jej syna Kazimierza Piątkowskiego, ststy łoździejskiego; po nim na siostrę jego Annę z Piątkowskich Billewiczową Janową, stścinę wojnucką; po nich na córkę ich Billewiczównę Johannę Michałową Sulistrowską, stolnikową oszmiańską. Prawem spadku z ojca na syna dostały się Edmundowi Sulistrowskiemu, który sprzedał ją kanonikowi Kruszewskiemu. Folw. L. al. Wysoki (z wsiami Liszków, Rycele, Gajluny, Judele, Ryngieliszki, Krzewina, Grabina, Zajmy, Bartoszyszki, Posiery, Wilkowice i Barbańce) rozległy mr. 1521: grunta orne i ogrody mr. 952, łąk mr. 48, pastwisk mr. 148, wody mr. 136, lasu mr. 122, nieużytki i place mr. 114, bud. mur. 1, z drzewa 7, młyn wodny i jezioro Liszkowo. Uposażenie włościan we wsiach niewiadome.