Description
Tytuł: Księga Pamięci Żydów augustowskich
Tłumaczenie: Magdalena Sommer (z hebrajskiego) i zespół studentów historii i kultury Żydów z Wydziału Historii UW pod kierownictwem Moniki Polit (z jidysz)
Redakcja: Krzysztof Zięcina, Ryszard Korąkiewicz, Zbigniew Mierzejewski, Justyna Stolarska, Urszula Zalewska
Wydanie 1, Twardy Róg 2022
ISBN 978-83-956062-9-8 (wydanie drukowane), 978-83-963963-3-4 (e-book)
Stron: 808
Format: B5
Cover: hard, lacquered
More information
Dzieje augustowskich Żydów stanowią nieodkryty, niezbadany, a może po prostu zapomniany fragment historii królewskiego grodu położonego nad rzeką Nettą. Społeczność wyznania mojżeszowego zamieszkiwała Augustów ponad 400 lat. W tym czasie powstała trwała i aktywna wspólnota, która stale wpisywała się w obraz miasta. Świadectw minionych wieków pozostało jednak niewiele. Obecnie w przestrzeni miejskiej odnaleźć można jedynie dwa stare cmentarze. Trudno nawet o fotografie ukazujące epizody z życia augustowskich Żydów. Wydawać się to może z lekka zaskakujące, bowiem jednym z najbardziej znanych przedstawicieli miejscowej społeczności żydowskiej był fotograf – Jehuda (Judel) Rotsztejn. Artysta wprawdzie pozostawił po sobie dziesiątki wspaniałych zdjęć, lecz zdecydowana ich większość prezentuje walory krajobrazowo-przyrodnicze regionu.
Tak dobrze znany mieszkańcom Augustowa świat zniknął nagle i niespodziewanie. Przestał istnieć w sposób niewiarygodnie zupełny. Rozpadł się niczym ulepiony z wosku spływającego ze świec ustawionych w menorze albo chanukiji. Wszystko stało się tak nagle. Dwa masowe groby niedaleko miejscowości Szczebra w Puszczy Augustowskiej, getto w Augustowie, obóz przejściowy w Boguszach nieopodal Grajewa, Treblinka, Auschwitz – to właśnie tam nastąpił kres nieodległego świata, znanego nie tylko augustowianom wyznania mojżeszowego.
Historia augustowskiej społeczności żydowskiej nie doczekała się do chwili obecnej nie tylko obszernej monografii, ale nawet wnikliwego artykułu naukowego. Dotychczas opublikowane, nieliczne teksty, miały jedynie formę przyczynkarską. Główny tego powód stanowi niewielka ilość zachowanego materiału dokumentacyjnego, mogącego służyć tworzeniu narracji poświęconej augustowskim Żydom. Ponadto dostępne źródła w większości wypadków ograniczają się do relacji polskich mieszkańców regionu oraz oficjalnych urzędowych sprawozdań. Dlatego też „Księga Pamięci Żydów Gminy Augustowa i Okolic” stanowi niezwykle cenny materiał poznawczy, bowiem prezentuje inny, dotychczas mało znany punkt widzenia. Studium poświęcone miejscowej wspólnocie żydowskiej znacznie rozszerza możliwości badawcze, jak również daje podstawy pod opracowywanie tekstów popularno-naukowych.
„Księga Pamięci Żydów Gminy Augustowa i Okolic” stanowi kolejne w ciągu ostatnich kilku lat tłumaczenie na język polski tekstu poświęconego wspólnocie żydowskiej danej miejscowości. Co ciekawe, większość tych publikacji dotyczy miast z obszaru województwa podlaskiego. Opracowania te mogły trafić do rąk czytelników głównie dzięki niezwykłemu zaangażowaniu społecznemu – w tym wypadku Jamińskiego Zespołu Indeksacyjnego. Warto podkreślić, że staraniem tej samej grupy ludzi raptem rok temu ukazało się podobne tłumaczenie poświęcone Żydom sokólskim. Być może, wbrew temu o czym była mowa na początku, dzieje społeczności żydowskiej miast i miasteczek Podlasia nie zostały do końca zapomniane. Ludzie ci, wprawdzie nieobecni, trwają niezmiennie wśród zgiełku ulic oraz gwaru kamienic. Ich bytność została bowiem zapisana w przestrzeni minionych dziejów i nikt tego wymazać nie zdoła – aż po kres istnienia.
Spis treści
Wstęp do wersji polskiej
Od redakcji
Przedmowa 13
Oto są dzieje 21
Dzieje miasta i tamtejszej społeczności żydowskiej 21
Augustowscy rabini 121
Wielcy uczeni w Piśmie 143
Lipsk 161
Sztabin 163
Z mojego dziennika 165
Wspomnienia z minionych czasów 169
Rozmaite drogi Życia 181
Moje miasto Augustów 181
Moje wędrówki 187
„Augustowscy Żydzi” 207
Moje wspomnienia 219
Minione czasy. 229
Tak było... 233
Ojcowie i synowie 237
Z czasów mojego dzieciństwa 241
Między dwoma wojnami 245
Talmud Tora (1920-1940) 247
W zwierciadle prasy 251
Minione, lecz niezapomniane 265
Aba Gordin 293
Na odwiecznej drodze 295
Słodki Motinke 301
Postacie naszego miasta 307
W towarzystwie Meira Majzlera i Jakowa Frenkla 307
„Grosz” 319
Rodzina Kinanów 325
Mój brat Sender 329
Lipa Woźnica 335
Aba Gordin bł. p. 343
Maskile i miłośnicy Syjonu 345
Dawid Arie Aleksandrowicz 353
Reuwen Rotenberg 355
Fania Bergsztajn 359
Dom moich rodziców 363
„Imię” 365
Moja rodzina 383
Ruwen Hakohen Sini 387
Dawid Goldsztejn 389
Abraham Jaakow Netter 391
Lipczin Sem (Szepsl) 393
Sprawy doczesne 395
Życie gospodarcze augustowskich Żydów 395
Sytuacja melamedów 403
Droga do Syjonu 407
Z dziejów „Chibat Cijon” i syjonizmu w Augustowie 407
Moja emigracja do Izraela 411
Pierwsza grupa imigrantów 419
Z dziejów „Hechaluc” w Augustowie 423
Członkowie organizacji opowiadają 445
„Hechaluc Hacair” w Augustowie 449
Moja droga do „Hechaluc Hacair” 457
Haszomer Hacair. 461
Betar i Nowa Organizacja Syjonistyczna w Augustowie 469
„Hamizrachi” 473
Instytucje 475
Augustowskie synagogi 475
Linat Hacedek 485
Założenie augustowskiej biblioteki 491
Biblioteka 493
Edukacja żydowska w Augustowie 495
Nasze inne instytucje 501
Miasto unicestwione 509
W walce 511
Wojna polsko-niemiecka 511
W czasie II wojny światowej 517
Partyzanci 549
Lament 553
Miasto gore! 553
Zagłada augustowskich Żydów 555
Ruina Augustowa 565
Echa leśne 575
Na ruinach 579
Przyjazd do Augustowa po Zagładzie 579
Zbezczeszczone macewy 593
Wiersze 595
Święci męczennicy naszego miasta 603
Łza uroniona na zgliszczach naszego miasteczka 605
Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie 611
Listy ocalałych 613
Zeznania 621
Poezje 631
Kiedy skończył się koszmar 643
Droga wypełniona łzami 647
List do mamy… 651
Światło pamięci 653
Gad Zaklikowski 653
Fania 657
Israel (Zelia) Bergsztajn 661
Szlomo Płociński 663
Ze Szlomkiem na szkoleniu 665
Israel Lewi 667
Cyla Bażant 669
Tuwia Rabinowicz 671
Baruch Chusyczer bł. p. 673
Nasz ojciec 675
Mój ojciec 677
Ojciec i brat. 679
Dom mego ojca 681
Moja rodzina 683
Rywka Jafe 687
Szabtaj Kaplan, syn Icchaka Ajzyka Hakohena 689
Rodzina Kaplan 691
Szmuel Grinberg Hakohen bł.p. 693
Golda Grinberg bł. p. 695
Reuwen Lewi 697
Siedmiu męczenników 699
Mój tata 703
Izkor 705
W Dniu Pamięci 707
Megila Pamięci – Księga Pamięci 709
Zginęli w Zagładzie, niech Najwyższy pomści ich krew 711
Zmarli w Izraelu i w diasporze 723
Organizacja Ziomkostwa Augustowa i Okolic w Izraelu 727
Augustowiacy zamieszkali w Izraelu 733
Augustowiacy w diasporze 739
Nigdy nie zapominajmy tych, którzy odeszli! 741
Pamiętajmy o żywych! 743
Dodatki 753
Słowniczek terminów żydowskich 753
Partie i organizacje żydowskie 767
Kalendarz i święta żydowskie 779
Dawne i obecne nazwy ulic w Augustowie 793
- Skąd się wzięło nasze logo - 14 February 2024
- Lista imienna zbiegłych spisowych z Województwa Augustowskiego - 11 December 2023
- Apel ws. zespołu dworskiego w Cisowie - 4 May 2023
Reviews
There are no reviews yet.